Gdańsk w centrum debaty o prawach człowieka - Referat Prasowy Urzędu Miejskiego w Gdańsku

Podczas dwudniowego wydarzenia specjaliści dyskutowali jak w praktyce wdrażać zasady niedyskryminacji, partycypacji, transparentności czy dostępności w lokalnych politykach. Eksperci z Polski i Europy przedstawili przykłady działań na rzecz pełniejszej realizacji praw człowieka w obszarach takich jak przestrzeń publiczna, edukacja, zdrowie czy pomoc społeczna. Pierwszy dzień konferencji rozpoczęło uroczyste otwarcie z udziałem władz Gdańska, przedstawicieli rządu i organizatorów.

– Bardzo się cieszę, że po raz kolejny możemy gościć w Europejskim Centrum Solidarności tak liczne grono specjalistów – organizacje społeczne, instytucje i wszystkich, którzy współtworzą w Polsce, ale i poza jej granicami, system ochrony praw człowieka. Trudno wyobrazić sobie lepsze miejsce do rozmowy o prawach człowieka niż ECS: tu, obok sali BHP, gdzie rodził się dialog i gdzie z ponad dwustu postulatów trzeba było wyłonić te najważniejsze. To była lekcja kompromisu, odwagi i odpowiedzialności – mówiła Aleksandra Dulkiewicz, prezydent Gdańska. - Z tej zapisanej tu historii, my w Gdańsku czerpiemy do dziś. Nie możemy zapominać o roku 2018 i o odwadze prezydenta Pawła Adamowicza, który – wspólnie z wieloma środowiskami społecznymi – stworzył fundamenty naszej miejskiej polityki równego traktowania. A my jesteśmy po to, aby uczyć się od siebie nawzajem i szukać sposobów, by robić jeszcze więcej i jeszcze lepiej. Za chwilę cała Europa będzie obchodziła 25-lecie Karty Praw Podstawowych. To dobry moment, by zastanowić się, jak wzmocnić współpracę i odpowiedzieć na wyzwania, które każdy i każda z nas widzi w swojej codziennej pracy – czy dotyczą one migracji, osób z niepełnosprawnościami, seniorów, młodych czy innych grup potrzebujących wsparcia. Prawa człowieka dotyczą nas wszystkich.

Wydarzenie otworzyła także Katarzyna Kotula, sekretarz stanu w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów:

- Dla mnie Gdańsk jest nie tylko miejscem szczególnym, ale także symbolem tego, czym może być miasto praw człowieka. Wierzę, że równe traktowanie, wolność od przemocy i dyskryminacji oraz pełny dostęp do usług publicznych powinny być standardem w całym kraju, a nie przywilejem zależnym od kodu pocztowego. Dlatego tak ważna jest współpraca między rządem a samorządami, bo wszystkie krajowe regulacje będą skuteczne tylko wtedy, gdy zakorzenią się w praktyce lokalnych instytucji – szkół, szpitali, urzędów i ośrodków pomocy społecznej – mówiła Katarzyna Kotula. - Chcę podziękować wszystkim osobom, które od lat pracują w swoich społecznościach, często w trudnych warunkach, realnie zmieniając Polskę i budując kulturę poszanowania praw człowieka. Obecnie przygotowujemy m.in. projekt dotyczący danych równościowych oraz ustawę o radach kobiet, które mają wzmocnić polityki równościowe i przeciwdziałać nierównościom. Jestem przekonana, że miasta oparte na wartościach równości, godności i odporności społecznej są fundamentem silnego samorządu i nowoczesnego państwa. Gdańsk po raz kolejny pokazuje, jak wyznaczać kierunek zmian, a my w rządzie pozostajemy otwarci na dialog i dalszą współpracę.

Basil Kerski, Dyrektor ECS, w swoim przemówieniu przypomniał o idei solidarności:

- Solidarność, o której mówimy, to nie tylko empatia wobec najbliższych, lecz trudne zobowiązanie wobec tych, których nie rozumiemy i którzy są poza naszą wspólnotą - mówi Basil Kerski, dyrektor ECS. - Demokracja ma sens tylko wtedy, gdy chroni prawa najsłabszych i najbardziej oddalonych. W czasach populizmu musimy pamiętać, że prawdziwa solidarność nie wybiera – obejmuje wszystkich, niezależnie od pochodzenia, religii czy statusu. To była istota rewolucji Solidarności i to jest fundament naszej misji w ECS: pielęgnować pamięć i troskę o prawa człowieka jako wartość uniwersalną.

Wystąpienia wprowadzające – od globalnych wyzwań po lokalne rozwiązania

Pierwszy blok konferencji poświęcony był analizie wyzwań i trendów w politykach opartych na prawach człowieka. Dr hab. Paweł Kubicki ze Szkoły Głównej Handlowej mówił o tym, jak zmiany demograficzne wpływają na samorządowe polityki publiczne i dlaczego prawa człowieka muszą być ich integralną częścią. Adria Duarte, przewodniczący Komisji Demokracji Partycypacyjnej i Praw Człowieka w organizacji Zjednoczone Miasta i Samorządy, przedstawił narzędzia przeciwdziałania wykluczeniu w obliczu rosnących nierówności – problemu, który staje się globalnym wyzwaniem. Z kolei David Llilstar z Rady Miasta Barcelony pokazał, jak podejście oparte na prawach człowieka zmienia oblicze europejskich metropolii, wskazując na konkretne rozwiązania wdrażane w Barcelonie. Wystąpienia zamknęła Monika Chabior, zastępczyni prezydent Gdańska ds. rozwoju społecznego i równego traktowania, która opowiedziała o systemowych odpowiedziach polskich miast na wykluczenie i o tym, jak Gdańsk wdraża standardy równego traktowania w praktyce.

- Prawa człowieka to nasza wspólna, horyzontalna odpowiedzialność, choć dobrze wiemy, że nie wszędzie ten temat ma równie silne zaplecze i wsparcie. Chcę szczególnie podziękować radom kobiet, bo wasza praca jest dowodem na to, że realna zmiana rodzi się lokalnie. Musimy pamiętać, że nie będzie praw człowieka w Polsce, jeśli nie będą one obecne także w małych miastach i gminach – nie mogą stać się luksusem zarezerwowanym tylko dla miejsc bogatych czy dużych. To właśnie dlatego tak cenię waszą determinację i codzienne działania, często podejmowane w dużo trudniejszych warunkach. Jesteśmy tutaj po to, by budować wspólną siłę i wzajemne wsparcie, bo prawa człowieka należą do każdego, niezależnie od miejsca zamieszkania. I wierzę, że razem możemy tworzyć Polskę, w której te prawa są tak samo silne w małych, średnich i dużych społecznościach.

Debaty, które otwierają oczy – od inkluzywnych miast po lokalne narracje

Popołudniowa część pierwszego dnia konferencji była kluczowym momentem dla osób zainteresowanych praktycznym wdrażaniem praw człowieka w miastach. Międzynarodowa debata otwarcia skupiła się wokół pytania jak skutecznie budować inkluzywne miasta i gwarantować prawa wszystkim mieszkańcom. Dyskutowali o tym m.in. Monika Chabior, zastępczyni prezydentki Gdańska ds. rozwoju społecznego i równego traktowania, Geraldine Guille z Agencji Praw Podstawowych UE, Morten Kjaerum z Raoul Wallenberg Institute oraz Esther Pardo Herrera i Jaume Munoz z Departamentu Praw Człowieka i Niedyskryminacji z Barcelony, którzy pokazali, jak podejście oparte na prawach człowieka zmienia oblicze europejskich metropolii.

Zaraz po debacie odbył się panel „Kto się boi praw człowieka?”, w którym Adria Duarte z organizacji Zjednoczone Miasta i Samorządy, Marta Makuch, wiceprezydentka Słupska, oraz Danuta Przywara z Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka rozmawiali o lokalnych narracjach wokół równości i o tym, jak przeciwdziałać dezinformacji i lękom związanym z prawami człowieka.

Dzień zakończyło Inspiratorium, czyli cykl prezentacji pokazujących jak prawa człowieka można wdrażać w konkretnych obszarach miejskiej polityki. Uczestnicy poznali przykłady z transportu publicznego, edukacji, zdrowia i pomocy społecznej. Ekspertki i eksperci – m.in. Agnieszka Chomiuk, dyrektorka Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie w Gdańsku, Ewelina Jaskulska, założycielka Fundacji Architektoniczki, Izabela Dacewicz, dyrektorka Warszawskiego Centrum Innowacji Edukacyjnych i Społecznych, Joanna Nyczak, dyrektorka Wydziału Zdrowia i Spraw Społecznych z Urzędu Miejskiego we Wrocławiu i Ewa Puszkiewicz, pełnomocniczka prezydent Sopotu ds. praw człowieka, udowodnili, że prawa człowieka to nie abstrakcja, lecz praktyczne narzędzia, które można stosować w codziennym zarządzaniu miastem.

Warsztaty pełne inspiracji

Dzisiejszy program w Europejskim Centrum Solidarności ma charakter warsztatowy i skupia się na przekładaniu idei praw człowieka na konkretne rozwiązania w miastach. Poranne wprowadzenie poprowadził Morten Kjaerum z Raoul Wallenberg Institute, podkreślając znaczenie systemowego podejścia do inkluzji. Następnie uczestnicy pracują w pięciu równoległych grupach tematycznych: od projektowania przestrzeni miejskiej, przez edukację do równości, po zagadnienia środowiska i ekologii w kontekście praw człowieka. Kolejne sesje dotyczą narzędzi samooceny miast oraz współpracy międzysektorowej. Po intensywnej pracy w grupach uczestnicy prezentują efekty podczas sesji podsumowującej, która rozpoczęła się o godz. 12.00. Cała konferencja zakończy się koło godziny 18.00.