Gdańsk Miastem Literatury UNESCO - Referat Prasowy Urzędu Miejskiego w Gdańsku

Gdańsk otrzymał prestiżowy tytuł Miasta Literatury UNESCO. To nie tylko ogromne wyróżnienie, ale także otwarcie drzwi do międzynarodowej współpracy, promocji lokalnych twórców i realizacji ambitnych projektów kulturowych, edukacyjnych i społecznych. Nasze miasto zostało trzecim – po Krakowie i Wrocławiu – polskim ośrodkiem wyróżnionym za wyjątkowe dziedzictwo literackie i kreatywność.

- Tytuł Miasta Literatury UNESCO to nie tylko prestiżowe wyróżnienie, ale przede wszystkim potwierdzenie, że Gdańsk jest miejscem, gdzie słowo ma moc budowania wspólnoty, inspirowania do działania i pielęgnowania wartości. To sukces wszystkich, którzy tworzą literackie oblicze naszego miasta – autorów, badaczy, czytelników, instytucji i pasjonatów kultury – mówi Aleksandra Dulkiewicz, prezydent Gdańska.

Włączenie Gdańska do Sieci i nadanie mu tytułu Miasta Literatury oznacza otwarcie na nowe partnerstwa, szerszą promocję gdańskich autorów, ilustratorów i tłumaczy, dostęp do unikatowych programów rezydencyjnych, a także szansę udziału w pilotażowych inicjatywach i projektach wykorzystujących kreatywność. Symboliczne jest również to, że sukces złożonej w tym roku aplikacji zbiega się z powołaniem do życia nowej instytucji, Domu Literatury w Gdańsku, która wyrosła z zainicjowanego w 2022 roku projektu Gdańsk Miasto Literatury i będzie operatorem programu Gdańsk Miasto Literatury UNESCO. Autorką zwycięskiej aplikacji do programu jest Elżbieta Foltyniak, dyrektorka instytucji.

Podobnie jak uzyskany właśnie tytuł, utworzenie instytucji wynika z zaangażowania i żywego dialogu nawiązanego między przedstawicielami sektora publicznego i prywatnego, osobami zawodowo zajmującymi się literaturą i tymi, dla których jest ona przede wszystkim formą spędzania wolnego czasu. Przynależność do Sieci warto postrzegać zatem przede wszystkim jako zaproszenie do kontynuowania tej cennej wymiany doświadczeń oraz impuls do poszukiwania kolejnych synergii – nie tylko na poziomie lokalnym, ale także regionalnym i międzynarodowym, ponieważ otwiera ona możliwość nawiązywania wartościowych współpracy z instytucjami na całym świecie.

Zdobycie tytułu wiąże się jednak również z długoterminowymi zobowiązaniami. Jako jedno z Miast Kreatywnych UNESCO, Gdańsk deklaruje gotowość do angażowania się w działania związane z edukacją ekologiczną, wyrównywaniem szans czy dbaniem o kulturowe dziedzictwo regionu. W wielu przypadkach oznacza to podążanie za wytycznymi przedstawionymi w Programach Rozwoju 2030 z uwzględnieniem roli, jaką literatura odgrywać może we wspieraniu ich czterech strategicznych misji: Zielone Miasto, Wspólne Miasto, Dostępne Miasto i Innowacyjne Miasto.

Jak zaznaczone zostało w zwycięskiej aplikacji, położenie Gdańska oraz jego historia – nieodzownie kojarzona z takimi wartościami jak wolność i solidarność – czynią go naturalnym centrum dla projektów skupionych wokół zagadnień dotyczących swobody ekspresji czy pokojowych inicjatyw obywatelskich. Potwierdzają to zarówno aktywność miasta w Międzynarodowej Sieci Miast Schronienia ICORN – w ramach której w lipcu przyjęto na roczne stypendium dwójkę pisarzy z Kuby, Javiera L. Morę i Zulemę Gutiérrez Lozano – jak i powstanie takich inicjatyw jak Latający Uniwersytet Praw Człowieka czy Akademia Reportażu, działających przy Europejskim Centrum Solidarności. Bliskość Morza Bałtyckiego i Kaszub inspiruje z kolei do działań o charakterze interdyscyplinarnym, mających na celu promowanie małych języków oraz unikatowego rzemiosła, wspierając równocześnie tworzenie nowych miejsc pracy oraz zrównoważoną turystykę. Ogromną wartość badawczą i kulturotwórczą mają także lokalne archiwa, w tym zbiory Pomorskiej Biblioteki Cyfrowej, tworzonej przez ponad 40 instytucji i skupiającej ponad 120 000 tekstów i materiałów wizualnych, oraz Gedanopedii, będącej obecnie największą miejską encyklopedią w Europie.

Utworzona w 2004 roku Sieć Miast Kreatywnych UNESCO (UCCN) wspiera współpracę między ośrodkami dostrzegającymi potencjał sektora kreatywnego jako siły napędowej dla działań związanych ze zrównoważonym rozwojem. W jej ramach promowana jest wymiana doświadczeń oraz dobrych praktyk, które poszczególne miasta wypracowały w odpowiedzi na kryzys klimatyczny bądź wyzwania natury ekonomicznej i społecznej, realizując równocześnie wytyczne Organizacji Narodów Zjednoczonych, w tym Agendy Zrównoważonego Rozwoju 2030. Do czasu ostatniego naboru, w skład sieci wchodziło 350 miast (w tym 5 polskich), a jej zakres obejmował siedem dziedzin: Design, Film, Gastronomię, Literaturę, Muzykę, Sztukę Mediów oraz Rzemiosło i Sztukę Ludową. W tym roku po raz pierwszy miasta mogły aplikować do nowej dziedziny – Architektury.