Publikacja o drukach kalendarzowych Prus Królewskich nominowana do Pomorskiej Nagrody Literackiej „Wiatr od morza” 2025 - Referat Prasowy Urzędu Miejskiego w Gdańsku

Monografia „Od astrologii i astromedycyny do popularyzacji nauki. Wiedza o niebie w drukach kalendarzowych Prus Królewskich (XVI–XVIII w.)” autorstwa dr. Piotra Paluchowskiego z Zakładu Historii i Filozofii Nauk Medycznych GUMed znalazła się w gronie nominowanych w kategorii Pomorska Książka Roku 2025. Publikacja została wydana pod patronatem miasta Gdańska.

Książka opowiada o dawnych drukach kalendarzowych – kalendarzach i tzw. prognostykach – które w XVI–XVIII wieku były jednym z najważniejszych źródeł informacji dla mieszkańców Prus Królewskich, w tym Gdańska. Zawierały nie tylko daty i przepowiednie astrologiczne, ale także prognozy pogody, porady zdrowotne i ciekawostki naukowe. Do 1793 roku ukazało się ich ponad 550. Z czasem, szczególnie w epoce oświecenia, zaczęły odgrywać rolę pierwszych popularnonaukowych publikacji.

Gdańsk, jako centrum wydawnicze i intelektualne, był jednym z ważniejszych ośrodków, w których powstawały i funkcjonowały tego rodzaju druki. Dzięki nim miasto stawało się nie tylko miejscem obiegu idei, ale też punktem kontaktu kultury lokalnej z europejską nauką. Monografia dr Paluchowskiego pozwala lepiej zrozumieć rolę Gdańska jako przestrzeni wymiany wiedzy i idei nowożytnej Europy.

O autorze

Dr Piotr Paluchowski (ur. 1982) – historyk, doktor nauk humanistycznych o specjalności historia nowożytna, adiunkt w Zakładzie Historii i Filozofii Nauk Medycznych GUMed. Autor rozprawy doktorskiej poświęconej gdańskiemu czasopiśmiennictwu XVIII wieku. Przez lata związany z Muzeum Historycznym Miasta Gdańska (obecnie Muzeum Gdańska). Członek Towarzystwa „Dom Uphagena” i Komitetu Wiedzy Gedanopedii. W 2023 roku uhonorowany Medalem Prezydenta Miasta Gdańska oraz Nagrodą Pro Bono Societatis Medicorum Pomeraniae Okręgowej Izby Lekarskiej w Gdańsku.

W najnowszej książce gdański historyk wraca do swojego „magisterskiego” tematu astronomii, proponując nam wyprawę do dawnych Prus Królewskich. Tu wspólnie podążamy śladem ówczesnych zainteresowań astrologią i astronomią oraz ich powiązań z meteorologią i medycyną.

Pomorska Nagroda Literacka „Wiatr od morza” 2025

Laureatów Pomorskiej Nagrody Literackiej „Wiatr od morza” oraz siostrzanej – Kaszubskiej Nagrody Literackiej – poznamy podczas gali finałowej 16 października 2025 roku w Centrum św. Jana w Gdańsku.

W kategorii Pomorska Książka Roku obok pracy dr. Paluchowskiego nominowane zostały także:

• „Między migracją a integracją. Społeczeństwo Gdańska w latach 1945–1960” – Sylwia Bykowska, IH PAN
• „Mój Gdańsk” – Stefan Chwin, WiMBP
• „Ambulans jedzie na wieś. Śladami wędrownych wyrwizębów” – Aleksandra Kozłowska, Wydawnictwo Znak
• „Tadeusz Wenda. Budowniczy portu Rzeczypospolitej” – Zbigniew Opacki, Dagmara Płaza-Opacka, Muzeum Miasta Gdynii Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego

Literacka Książka Roku

• „Dezorientacje. Biografia Marii Konopnickiej” – Magdalena Grzebałkowska, Wydawnictwo Znak
• „12 dni. Rodzinny patchwork” – Roksana Jędrzejewska-Wróbel, WiMBP
• „Patrz pod nogi. O zbieraniu rzeczy” – Kora Tea Kowalska, Wydawnictwo Karakter
• „Fundamenty” – Urszula Morga, Miejski Dom Kultury w Radomsku
• „Kairos” – Maciej Siembieda, Wydawnictwo AGORA

Nagroda jest finansowana przez Samorząd Województwa Pomorskiego, a jej organizatorem jest Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna w Gdańsku.