Historyczna Brama nr 2 ponownie otwarta w 45. rocznicę podpisania Porozumień Sierpniowych - Referat Prasowy Urzędu Miejskiego w Gdańsku

W niedzielę 31 sierpnia, w 45. rocznicę podpisania Porozumień Sierpniowych, odbyły się uroczystości pod historyczną Bramą nr 2 Stoczni Gdańskiej. To tutaj w sierpniu 1980 roku ogłoszono światu, że Polska wkracza na drogę ku wolności i demokracji.

W wydarzeniu wzięli udział sygnatariusze Porozumienia Gdańskiego, dawni opozycjoniści, parlamentarzyści, samorządowcy z całej Polski, przedstawiciele świata kultury i dyplomacji, a także mieszkanki i mieszkańcy Gdańska oraz goście z kraju i z zagranicy.

Wspólnota sprzed 45 lat

To właśnie 45 lat temu, zatrzymując tramwaj, sygnał do protestu dała Henryka Krzywonos.

– Wtedy tysiące ludzi stanęło murem po jednej stronie. Dziś, choć różnimy się poglądami, musimy przypomnieć sobie tamtą solidarność. Ona wciąż jest nam potrzebna – mówiła Henryka Krzywonos-Strycharska.

Podobnie wspominał tamten czas Bogdan Borusewicz, współorganizator strajku w Stoczni Gdańskiej.

– Marzy mi się, by kolejne obchody były wspólne – bez barier i podziałów. Solidarność pokazała, że potrafimy otwierać serca i domy, tak jak zrobiliśmy to dla uciekających przed wojną Ukraińców. To był ten sam odruch serca, który towarzyszył nam w sierpniu 1980 roku – podkreślał Bogdan Borusewicz.

Bogdan Lis zaznaczył, że Sierpień ’80 pozostaje dla niego najważniejszym doświadczeniem życia.

– To były najpiękniejsze dni – pełne nadziei i determinacji. Pokazaliśmy wtedy, że wspólnota i odwaga mogą zwyciężyć. Dziś Polska jest wolna i demokratyczna, ale musimy pamiętać, że wolność nigdy nie jest dana raz na zawsze – mówił Bogdan Lis.

Głos kobiet

Na placu Solidarności zabrzmiały także głosy kobiet, które współtworzyły ruch wolnościowy.

– W sierpniu 1980 roku kobiety również walczyły o wolność – wspierały, organizowały, podtrzymywały na duchu. Dziś chciałabym, abyśmy wszyscy, kobiety i mężczyźni, nauczyli się bardziej szanować i wspierać nawzajem. Tylko wtedy demokracja będzie mogła się rozwijać – mówiła Danuta Wałęsa.

Minister kultury i dziedzictwa narodowego podkreśliła, że jej pokolenie dorastało już w wolnym kraju.

– Dla mojego pokolenia Sierpień to nie tylko historia – to zobowiązanie, by wolność i solidarność były obecne w codziennym życiu – mówiła Marta Cienkowska.

Wolność wymaga odpowiedzialności

Przypomniano także symbolikę miejsca, w którym odbywa się uroczystość.

– 45 lat temu Brama nr 2 stała się symbolem nadziei i porozumienia. To stąd ogłoszono światu, że Polska idzie ku wolności. Dziś musimy pamiętać, że wolność wymaga obrony i odpowiedzialności – to lekcja Sierpnia dla kolejnych pokoleń – podkreślał senator Sławomir Rybicki.

Wojewoda pomorska zaznaczyła, że to święto jest źródłem dumy dla gdańszczan.

– Jestem dumna, że jako gdańszczanka mogę świętować tę rocznicę. To właśnie stąd wyszedł ruch, który odmienił Europę. Życzę nam wszystkim, abyśmy częściej pamiętali o tym, co nas łączy, a mniej o tym, co nas dzieli – mówiła Beata Rutkiewicz.

– Oddajemy dziś hołd wszystkim, którzy 45 lat temu mieli odwagę upomnieć się o godność i demokrację – mówił marszałek województwa pomorskiego Mieczysław Struk.

Pierwszy zastępca prezydent Gdańska przypomniał, że dziedzictwo Solidarności zobowiązuje także dziś.

– Solidarność dała Polakom poczucie wspólnoty i wiarę we własne siły. Dziś musimy pamiętać, że solidarność to nie muzealny eksponat, ale codzienna postawa – wobec uchodźców, wobec sąsiadów, wobec siebie nawzajem. To także odpowiedzialność za słabszych, umiejętność szukania porozumienia ponad podziałami i gotowość do działania dla dobra wspólnego. Jeśli chcemy, by nasze dzieci i wnuki żyły w wolnej, demokratycznej Polsce, musimy tę postawę pielęgnować każdego dnia – podkreślał Piotr Grzelak.

– Solidarność to była wspólnota milionów ludzi, także tych bez legitymacji. To, co się wtedy wydarzyło, było genialne i wyjątkowe. Dlatego tak ważne jest, byśmy dziś potrafili odwoływać się do tamtej idei – mówił Lech Parell.

Program obchodów

Kulminacyjnym momentem uroczystości było symboliczne otwarcie Bramy nr 2 – rytuał ustanowiony przez Europejskie Centrum Solidarności. Towarzyszyła mu muzyczna parada Rebel Babel Ensemble.

Na placu Solidarności otwarto także plenerową wystawę fotograficzną „Święto podniesionych głów”. W ciągu dnia w ECS odbywają się debaty, projekcje filmowe i warsztaty edukacyjne, przygotowane specjalnie na 45. rocznicę Porozumień Sierpniowych.

Znak Dziedzictwa Europejskiego

Dlaczego stoczniowa Brama nr 2 – uhonorowana wraz z Salą BHP, placem Solidarności z pomnikiem Poległych Stoczniowców 1970 i Europejskim Centrum Solidarności Znakiem Dziedzictwa Europejskiego – jest miejscem symbolicznym? Podczas pacyfikacji stoczniowego strajku w grudniu 1970 roku przed Bramą nr 2 wojsko zabiło 2 stoczniowców, a 11 raniło. Z tego miejsca podjęto ziemię pod pomnik Poległych Stoczniowców 1970, co upamiętnia niewielka tabliczka w bruku. Po tym, jak 14 sierpnia 1980 roku rozpoczął się kolejny strajk, na Bramie nr 2 zawisły: obraz z wizerunkiem Matki Boskiej Częstochowskiej, portret papieża Jana Pawła II oraz kwiaty. Strajkujący zawiesili na budynku stróżówki tablice z 21 postulatami. Przy bramie tłumnie gromadzili się – na znak poparcia i solidarności – gdańszczanie i ludzie z całej Polski. Tutaj protestujący spotykali się z rodzinami. Z dachu wózka akumulatorowego przewodniczący Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego Lech Wałęsa informował zgromadzonych przed bramą o przebiegu negocjacji z władzą. A po podpisaniu Porozumienia Gdańskiego wypowiedział pamiętne słowa: „Mamy wreszcie niezależne, samorządne związki zawodowe! Mamy prawo do strajku! A następne prawa ustanowimy już niedługo”.