Rada Miasta Gdańska powołała Dom Literatury – nową instytucję kultury stworzoną z myślą o twórczości i słowie - Referat Prasowy Urzędu Miejskiego w Gdańsku

Podczas  XVI sesji, radni miasta Gdańska przegłosowali uchwałę dotyczącą powołania nowej, samorządowej instytucji kultury – Domu Literatury. Instytucja, która zostanie wyodrębniona ze struktury Gdańskiej Galerii Miejskiej, rozpocznie działalność 1 lipca 2025 roku. Jej celem będzie rozwijanie i wzmacnianie życia literackiego Gdańska oraz budowa silnego ośrodka literatury w mieście o bogatym i różnorodnym dziedzictwie literackim.

Dom Literatury w Gdańsku będzie pierwszą w pełni autonomiczną, wyspecjalizowaną jednostką samorządową w mieście, skoncentrowaną na twórczości pisarskiej, jej autorach oraz szeroko pojętym sektorze książki. Misją instytucji będzie rozwijanie, wspieranie i promowanie życia literackiego Gdańska oraz regionu Pomorza – zarówno poprzez działania skierowane do szerokiej publiczności, jak i współpracę z pisarzami, badaczami, tłumaczami, wydawcami i organizacjami zaangażowanymi w upowszechnianie słowa pisanego. W przyszłości nowa instytucja będzie również miejscem troski o pamięć i dziedzictwo – ważnym aspektem jej działalności stanie się gromadzenie, opracowywanie i udostępnianie zbiorów stanowiących świadectwa literackiej historii miasta. Planowane jest m.in. utworzenie archiwum dorobku literackiego wybitnych autorów związanych z Gdańskiem. W ten sposób Dom Literatury połączy perspektywę współczesnej twórczości z pielęgnowaniem tożsamości kulturowej i literackiej naszego miasta.

– Gdańsk to miasto literatury, z wielowiekową historią, związaną z książką, drukarstwem, myślą wolną i słowem niezależnym. Chcemy, by literatura miała w naszym mieście swoje stałe, widoczne i dostępne dla wszystkich miejsce. Dom Literatury będzie przestrzenią spotkania – mieszkańców z książką, pisarzy z czytelnikami, a lokalnej kultury ze światem – podkreśla Aleksandra Dulkiewicz, prezydent Gdańska.

Ze względu na swój parasolowy charakter, instytucja współtworzyć będzie istniejące już w Gdańsku inicjatywy literackie oraz będzie pozostawać w ścisłej współpracy z pozostałymi instytucjami realizującymi program literacki.

W praktyce Dom Literatury przejmie funkcje dotychczas realizowane przez Gdańską Galerię Miejską oraz zespół zadaniowy projektu „Gdańsk Miasto Literatury”, kontynuując i rozwijając działania takie jak:

• międzynarodowe i krajowe programy literackie,
• gdańskie rezydencje pisarskie, w tym ICORN – międzynarodowy program wsparcia dla prześladowanych autorów,
• projekty literackie z zakresu edukacji, badań i promocji czytelnictwa,
• działania archiwizujące i promujące literackie dziedzictwo Gdańska.

Instytucja będzie odpowiedzialna także za koordynację miejskich strategii rozwoju sektora literackiego, współpracę przy realizacji literackich nagród miejskich oraz inicjowanie nowych projektów i partnerstw.

Miejsce: od kamienicy przy Długiej po zespół dawnego sierocińca

Tymczasową siedzibą Domu Literatury pozostanie kamienica przy ul. Długiej 35 – dobrze znana gdańszczankom i gdańszczanom jako miejsce licznych spotkań, warsztatów i performansów literackich, organizowanych tam od 2022 roku. W dalszej perspektywie instytucja przeniesie się do odrestaurowanego zespołu dawnego sierocińca przy ul. Sierocej 6–8, którego rewitalizacja jest obecnie w toku. Oddanie budynku planowane na koniec 2027 roku.

W nowej siedzibie znajdzie się m.in.:

• wystawa stała poświęcona literackiemu Gdańskowi,
• czytelnia i archiwum twórców związanych z Gdańskiem,
• przestrzeń edukacyjna i księgarska,
• sale rezydencyjne i warsztatowe,
• miejsce działań performatywnych i interdyscyplinarnych.

Struktura i zespół

W instytucji od 1 lipca pracował będzie niewielki, 10-osobowy zespół ekspertów i ekspertek, w skład którego wejdą dotychczasowi pracownicy zespołu zadaniowego „Gdańsk Miasto Literatury”.

Instytucją kierować będzie Elżbieta Foltyniak, dotychczasowa pełnomocniczka projektu Gdańsk Miasto Literatury, powołana przez prezydent Gdańska. Wspierać będzie ją Rada Programowa – siedmioosobowy organ doradczy złożony z przedstawicieli środowisk twórczych, ekspertów i reprezentantów Miasta. Rada będzie miała wpływ na kierunki rozwoju Domu Literatury oraz będzie opiniować program instytucji.

Znaczenie dla miasta i regionu

Powstanie Domu Literatury to odpowiedź na dynamiczny rozwój sektora literackiego w Gdańsku i potrzebę jego dalszej profesjonalizacji. Instytucja zyska osobowość prawną, samodzielność organizacyjną i finansową oraz klarowną strukturę operacyjną. Przejmie także mienie, zobowiązania oraz majątkowe prawa autorskie związane z dotychczasową działalnością literacką prowadzoną przez GGM.

W stronę Europy i świata

Powołana została instytucja, która przede wszystkim ma wspierać i rozwijać to, co w Gdańsku już istnieje oraz szukać nowych możliwości na zbudowanie silnego, literackiego ośrodka, rozpoznawalnego w Polsce i za granicą.

Dom Literatury ma ambicję być nie tylko instytucją lokalną, ale również aktywnym partnerem międzynarodowym. Jako jeden z filarów programu „Gdańsk Miasto Literatury” – przygotowującego miasto do starań o tytuł Miasta Literatury UNESCO – instytucja będzie wspierać działania na rzecz promocji gdańskich autorów i inicjatyw literackich poza granicami kraju.

Powołanie Domu Literatury w Gdańsku to ważny krok we wspieraniu i rozwijaniu literackiego potencjału miasta. Tym samym Gdańsk dołącza do innych polskich miast, takich jak Kraków, Wrocław czy Łódź, które stawiając na literacki rozwój dają literaturze przestrzeń i autonomię w działaniu i powołują specjalizującą się w tym obszarze instytucję.

Statut Domu Literatury w Gdańsku znajduje się w załączeniu.