Przyznano najważniejsze nagrody gdańskiej kultury za 2024 rok - Referat Prasowy Urzędu Miejskiego w Gdańsku

Kompozytorka i pianistka Hania Rani, malarka Ewa Juszkiewicz, a także pisarz oraz muzyk Grzegorz Kwiatkowski zostali laureatami 52. edycji Nagrody Miasta Gdańska w Dziedzinie Kultury „Splendor Gedanensis”. Stowarzyszenie Velvet Spoon  otrzymało nagrodę w kategorii Organizacja Pozarządowa, tytuł Mecenasa Kultury Gdańska trafił do firmy Ziaja, a Nagrodę Specjalną Splendor Gedanensis za całokształt pracy literackiej otrzymał prof. Stanisław Rosiek.

W poniedziałkowym święcie gdańskiej kultury, które celebrowano w Gdańskim Teatrze Szekspirowskim uczestniczyli przedstawiciele środowisk artystycznych i twórczych całego regionu. Uroczystą galę prowadził Michał Nogaś, prasowy i radiowy dziennikarz.

- Dziś bohaterkami i bohaterami są twórczynie i twórcy, których pracę szanujemy i doceniamy zarówno za ich wartość, jak i moc oddziaływania w skali światowej. Jednocześnie chcemy jak najgłośniej wypowiedzieć ich nazwiska – patrzcie, Ci ludzie tworzą wartościowe dzieła: czytajcie, oglądajcie, słuchajcie - mówi Aleksandra Dulkiewicz, prezydent Gdańska. - Ludzie kultury, choć są mniejszością zawodowo wytrącającą z równowagi umysły, nich będą widziani, słyszani i oglądani. Niech tych wytrąconych umysłów będzie coraz więcej, abyśmy stawali się lepsi, zaczynając od siebie. A wówczas splendor stanie się jeszcze większy.

Podczas rozdania nagród w formie filmowej animacji przedstawiono sylwetki wszystkich nominowanych. Laureatów wybrała kapituła pod przewodnictwem Maximiliana Kieturakisa, w której skład wchodzili przedstawiciele wyższych uczelni w Gdańsku, prezydent Gdańska i gdańskich mediów.

Nagrody otrzymali:

• Hania Rani, właściwie Hanna Raniszewska -  za muzykę, która jest sztuką, nie tylko rozrywką, świeżość i przekraczanie granic gatunków.
• Ewa Juszkiewicz - za wybitny dorobek artystyczny, odtwarzanie historii i budowanie na nowo znaczeń, wzmacnianie międzynarodowego prestiżu polskiej i gdańskiej sztuki.
• Grzegorz Kwiatkowski - za pracę na rzecz badania i upamiętniania trudnej przeszłości, w szczególności Holokaustu oraz twórczość i aktywizm łączące kwestie pamięci, praw człowieka oraz historii.

Podczas tegorocznej edycji Nagrody po raz pierwszy można było zgłaszać kandydatów w kategorii Instytucja kultury lub organizacja pozarządowa. Laureatów uhonorowano nagrodą rzeczową o wartości do 10 tys. zł i dyplomem autorstwa Patryka Hardzieja. Decyzją kapituły wyróżnienie trafiło do Stowarzyszenia Velvet Spoon za upowszechnianie w Polsce ambitnych filmów gatunkowych, często pomijanych przez polskich dystrybutorów, ale także za promowanie wartościowego modelu uczestnictwa w kulturze opartego przede wszystkim na celebracji kolektywnego kinowego doświadczenia.

Tradycją jest, że podczas gali wręczany jest także tytuł Mecenasa Kultury Gdańska. Trafił on do firmy Ziaja Ltd Zakład Produkcji Leków sp. z o.o. za wsparcie bieżącej działalności Teatru Wybrzeże.

Prezydent Gdańska przyznała na wniosek Kapituły Nagrodę Specjalną. Otrzymał ją profesor Stanisława Rośka za całokształt twórczości literackiej, tworzenie przestrzeni kulturowej Gdańska, inspirowanie do analiz i nowych poszukiwań w obszarze kultury, kształcenie kolejnych pokoleń edytorów i współtworzenie wydawnictwa słowo/obraz terytoria, które stało się częścią gdańskiego dziedzictwa.

Wieczór w Teatrze Szekspirowskim uświetnił koncert YANY, która wykonała siedem utworów w towarzystwie wiolonczelistki Marii Szagżdowicz. Dźwiękom towarzyszyły wizualizacje przygotowane przez Radosława Derubę.

Biogramy Laureatów

• Hania Rani, właściwie Hanna Maria Raniszewska

Uznana kompozytorka, pianistka i wokalistka. Artystka wszechstronna. Czerpie inspiracje z muzyki klasycznej, filmowej, eksperymentalnej i elektronicznej. W swoich piosenkach śpiewa o rzeczach realnych i metafizycznych: miłości, tęsknocie czy odchodzeniu. Występuje na całym świecie, w prestiżowych salach koncertowych i na festiwalach. Laureatka wielu nagród, m.in. za muzykę do filmu „Jak najdalej stąd” na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni.

Ma na swoim koncie trzy albumy solowe wydane przez brytyjską wytwórnię Gondwana Records, dwa albumy z Dobrawą Czocher wydane przez Deutsche Grammophon oraz kilka wydawnictw z muzyką filmową. W ubiegłym roku wydała swój drugi koncertowy album – „Nostalgia”, prezentując unikalne połączenie współczesnej muzyki instrumentalnej i nowoczesnych brzmień. Płyta została entuzjastycznie przyjęta przez krytyków i publiczność. Artystka zdobyła również nagrodę Fryderyk w siedmiu kategoriach, w tym m.in. Artystka Roku, Kompozytorka Roku oraz Producentka Roku.  

• Ewa Juszkiewicz

Malarka, której międzynarodowy sukces czyni ją ambasadorką gdańskiej sztuki i jedną z najważniejszych postaci polskiej sceny artystycznej ostatnich lat. Jej indywidualna wystawa była w ubiegłym roku oficjalnym wydarzeniem towarzyszącym Biennale w Wenecji.

Artystka łączy perfekcyjny warsztat z nowoczesnym, feministycznym przesłaniem. Prowadzi fascynujący dialog z historią malarstwa portretowego, podważając kanony estetyczne i konwencjonalne wyobrażenia kobiecego piękna. Ukończyła studia magisterskie na Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku w pracowni prof. Macieja Świeszewskiego i zwieńczone stopniem doktory studia na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Jej obrazy znajdują się w renomowanych kolekcjach muzealnych, jak Brooklyn Museum w Nowym Jorku, Musée d’Art Moderne w Paryżu czy Albertina Museum w Wiedniu. Na zaproszenie domu mody Louis Vuitton zaprojektowała autorską torebkę Artycapucines. A jej obraz na aukcji Christie's w Nowym Jorku sprzedano za ponad 1,5 miliona dolarów.

• Grzegorz Kwiatkowski

Pisarz, muzyk, aktywista, pracownik uniwersytecki. Jego twórczość koncentruje się na tematach historii, pamięci i etyki. Autor książek wydawanych w USA, Niemczech, Francji, Grecji i Słowenii. Jego twórczość była publikowana i komentowana w wielu światowych mediach. Brał udział w międzynarodowych festiwalach literackich. Członek PEN America i europejskiej platformy literackiej Versopolis. Gościł z wykładami na kilkudziesięciu uniwersytetach, głównie amerykańskich. Członek zespołu Trupa Trupa, wydawanego m.in. przez amerykańską wytwórnię Sub Pop i występującego na czołowych światowych festiwalach.

W sferze aktywizmu angażuje się w upamiętnianie historii społeczności żydowskiej na Pomorzu oraz prowadzi kampanię na rzecz ochrony należących do ofiar butów odnalezionych w pobliżu byłego obozu koncentracyjnego Stutthof. To również jego historia, jest wnukiem byłego więźnia KL Stutthof. W tym roku jest artystą rezydentem Uniwersytetu Yale, gdzie pracuje nad artystycznym projektem dotyczącym wagi pamięci o okrucieństwach Holokaustu.

Nominowani do Nagrody Splendor Gedanensis za osiągnięcia w 2024 roku byli także: Agnieszka Dauksza, Magdalena Grzebałkowska i Paweł Zagańczyk.

Instytucja kultury lub organizacja pozarządowa

• Stowarzyszenie Velvet Spoon

Popularyzacja sztuki filmowej, zwłaszcza kina gatunkowego oraz promowanie wartościowego modelu uczestnictwa w kulturze opartego przede wszystkim na celebracji wspólnego kinowego doświadczenia – to najważniejsze obszary zainteresowania stowarzyszenia Velvet Spoon.

Najważniejszym jego projektem jest realizowany od ośmiu lat Octopus Film Festival, którego dyrektorami są Krystian Kujda i Grzegorz Fortuna. To najdynamiczniej rozwijające się przedsięwzięcie filmowe w Polsce, głównie dzięki oryginalnemu programowi, wyjątkowej formule pokazów i poprzemysłowej scenografii Stoczni Gdańskiej. Ubiegłoroczna edycja zgromadziła rekordową publiczność – 19 tysięcy osób. W programie poza konkursem głównym znalazły się również m.in. konkurs filmów krótkometrażowych, seanse dla dzieci, warsztaty, wykłady, retrospektywy oraz tematyczne sekcje tworzone we współpracy z cenionymi filmoznawcami.

Nominowani w kategorii Instytucja kultury lub organizacja pozarządowa byli także: Cappella Gedanensis, Fundacja Palma i Kolonia Artystów.

Mecenas kultury Gdańska za 2024 rok

• Ziaja Ltd Zakład Produkcji Leków sp. z o.o.

Współpraca firmy Ziaja z Teatrem Wybrzeże trwa już kilkanaście lat i zwycięsko przeszła próbę w dobie pandemii.

W ubiegłym roku, oprócz corocznego wsparcia finansowego, zaangażowała się również w Dni Otwarte Teatru Wybrzeże. Ziaja Ltd Zakład Produkcji Leków sp. z o.o. to jeden z największych polskich producentów farmaceutyków i kosmetyków pielęgnacyjnych. Rynki zbytu znajduje nie tylko w Europie, ale i Japonii, Wietnamie czy Korei Południowej.

 Nominowani do tytułu Mecenas Kultury Gdańska za 2024 rok byli także: Andrzej Stelmasiewicz, założyciel i wieloletni prezes firmy ASTE Sp. z o.o., Józef Poltrok, właściciel firmy Łączpol sp. z o.o.

Nagroda Specjalna Splendor Gedanensis

• prof. Stanisław Rosiek

Historyk literatury z tytułem profesora, eseista i wydawca. Uczył się od najlepszych, współredagował z Marią Janion trzy tomy z serii „Transgresje”. Teraz sam kształci kolejne pokolenia edytorów. Pracuje w Instytucie Filologii Polskiej Uniwersytetu Gdańskiego. Obszary jego zainteresowań naukowych to kult pośmiertny Adama Mickiewicza oraz twórczość kilku pisarzy dwudziestowiecznych, jak Peiper, Schulz i Białoszewski. Ma na swoim koncie książki autorskie, antologie, edycje naukowe i książki redagowane.

Założyciel wydawnictwa słowo/obraz terytoria, które w swojej 30-letniej historii opublikowało już setki tytułów wybitnych pisarzy, filozofów, badaczy literatury i sztuki, zdobywając wiele laurów, od Nagrody Literackiej Nike począwszy, a na tytule Najpiękniejszej Książki Roku według Polskiego Towarzystwa Wydawców Książek skończywszy.

Nagroda z tradycjami

Nagroda Miasta Gdańska w Dziedzinie Kultury Splendor Gedanensis to najstarsze i najważniejsze gdańskie wyróżnienie w dziedzinie kultury. Przyznawane jest co roku, osobom fizycznym lub nieformalnej grupie twórczej, a od tego roku również organizacjom pozarządowym, za wybitne osiągnięcia w dziedzinie twórczości artystycznej i upowszechniania kultury oraz za wybitne zasługi w promocji twórców i kultury Gdańska wśród jego mieszkańców, w kraju i za granicą.

Tradycja nagradzania twórców gdańskiej kultury sięga początku lat 70 tych. W sierpniu 1973 roku ówczesny przewodniczący Prezydium Miejskiej Rady Narodowej Jan Nikołajew po raz pierwszy ogłosił ustanowienie Nagrody Miasta Gdańska. Od tego czasu wyróżnienie to przyznawane jest raz do roku, zaś od 2004 r. nosi nazwę ,,Splendor Gedanensis". 

Przez wiele lat laureaci otrzymywali tylko dyplomy. Z czasem dołączono do nich również gratyfikację finansową. Obecnie wysokość nagrody to 25 tysięcy złotych. Dyplomy dla laureatów nagrody Splendor Gedanensis zaprojektował i wykonał Piotr Kowalski, a autorem dyplomu nagrody dla Organizacji Pozarządowej jest Patryk Hardziej. Autorem statuetki dla Mecenasa Kultury jest prof. Jan Szczypka.