Pierwszy bursztyn w kosmosie. Gdańsk łączy tradycję z nauką - Referat Prasowy Urzędu Miejskiego w Gdańsku

29 maja 2025 roku na pokładzie misji IGNIS, w kierunku Międzynarodowej Stacji Kosmicznej, wyruszy fragment bursztynu bałtyckiego. Misji polskiego astronauty towarzyszyć będzie program atrakcji przygotowany przez Hevelianum. Po powrocie z kosmosu bryłka bursztynu z gdańskiego Sobieszewa zostanie poddana badaniom, a następnie trafi na wystawę stałą w Muzeum Bursztynu.

– Fragment bursztynu, który 29 maja poleci w kosmos wraz z dr. Sławoszem Uznańskim-Wiśniewskim, to doskonały sposób na promocję Gdańska jako światowej stolicy bursztynu. To też unikalna szansa na sprawdzenie, jak ten surowiec zachowa się w warunkach kosmicznych. Mam nadzieję, że bryłka wróci bezpiecznie na Ziemię i będzie mogła trafić na wystawę stałą wraz ze swoją drugą połówką, która już czeka w naszym muzeum – mówi Aleksandra Dulkiewicz, prezydent Gdańska. – Dziękuję panu marszałkowi Mieczysławowi Strukowi, który wpadł na pomysł, by nasz bałtycki bursztyn stał się częścią misji kosmicznej i zaproponował to Polskiej Agencji Kosmicznej. Dziękuję także mojemu pełnomocnikowi ds. bursztynu, Robertowi Pytlosowi, który najpierw odnalazł tę wyjątkową bryłkę na plaży w gdańskim Sobieszewie, a następnie przekazał ją do zbiorów Muzeum Bursztynu.

Bursztyn bałtycki, zwany „złotem Północy”, powstał około 40 milionów lat temu z żywicy drzew iglastych rosnących na terenach dzisiejszej Skandynawii. Już w epoce brązu bursztyn był cennym towarem handlowym – szlak bursztynowy łączył wybrzeża Bałtyku z basenem Morza Śródziemnego. W starożytnym Rzymie ceniono go wyżej niż złoto i używano jako amuletów, ozdób oraz środka leczniczego.

– Bursztyn towarzyszy nam od pokoleń – prawdopodobnie niemal każdy z nas ma w domu jego kawałek, dlatego symbolicznie wszyscy jesteśmy częścią tej kosmicznej wyprawy – mówi Lidia Popiel, ambasadorka bursztynu. – Bursztyn to nie tylko piękny surowiec – to symbol historii, tradycji i nowoczesności, który nas łączy i przypomina, że jesteśmy wspólnotą. To niezwykle ważne w dzisiejszym świecie. Cieszę się, że mogę być częścią tej inicjatywy – jako ambasadorka bursztynu jestem z tego ogromnie dumna.

Dwie połówki bursztynu zostaną przebadane i trafią na wystawę stałą

Naturalnie przejrzysta, jasnożółta bryłka bursztynu została znaleziona na plaży w Sobieszewie, a następnie przekazana do Muzeum Gdańska w celu badań wstępnych. W Muzeum Bursztynu bryłkę poddano analizie spektroskopowej, która potwierdziła jej autentyczność oraz określiła wiek na ok. 40 milionów lat.

Następnie – co w przypadku przedmiotów wpisanych do rejestru muzealnego jest wyjątkowe – bryłkę podzielono na dwie części:

• większa (39 × 20 × 21 mm, 6,27 g) poleci w kosmos z polskim astronautą,
• mniejsza (20 × 21 × 37 mm, 4,27 g) pozostanie na Ziemi.

Po powrocie zostaną one porównane w celu sprawdzenia, czy w warunkach kosmicznych zaszły jakiekolwiek zmiany w strukturze materiału na skutek bezwładności lub promieniowania kosmicznego.

– Dziękuję wszystkim partnerom tego niezwykłego przedsięwzięcia za możliwość udziału w projekcie, który nie tylko promuje Gdańsk jako światową stolicę bursztynu, ale ma również wartość naukową – podkreśla Waldemar Ossowski, dyrektor Muzeum Gdańska. – W naszym laboratorium bursztyn został szczegółowo przebadany i potwierdziliśmy, że to autentyczny bursztyn bałtycki. Wysłanie tej próbki w przestrzeń kosmiczną pozwoli nam sprawdzić, jak kopalna żywica reaguje na warunki promieniowania kosmicznego i nieważkości. To cenna wiedza dla przyszłych badań. Dziękuję darczyńcy, panu Robertowi Pytlosowi, który przekazał bursztyn do zbiorów Muzeum Bursztynu. To dzięki takim osobom możemy rozwijać naszą kolekcję – dziś największą w Polsce – i dzielić się nią z odwiedzającymi.

Data umieszczenia większej połówki bursztynu na wystawie stałej zostanie podana po jej powrocie do Gdańska.

Góra Gradowa. Strefa emocji i nauki. Atrakcje Hevelianum

Wylot drugiego polskiego astronauty, dr. Sławosza Uznańskiego-Wiśniewskiego, rozpoczynający 16-dniową misję, zaplanowany jest na 29 maja. Rakieta ma wystartować o godz. 19:03 czasu polskiego. Na tę okazję Hevelianum przygotowało liczne propozycje.

– Na logo polskiej misji kosmicznej znajduje się Tarcza Sobieskiego, którą jako pierwszy opisał Jan Heweliusz. Zapraszamy więc do Gdańska, miasta tego wybitnego astronoma, gdzie w Hevelianum wspólnie będziemy kibicować i oglądać start misji pana doktora Sławosza Uznańskiego-Wiśniewskiego. Startowi rakiety, na żywo, towarzyszyć będzie komentarz naszych astronomek – mówi Paweł Golak, dyrektor Hevelianum. – Zapraszamy również do nowej atrakcji, „Kosmicznej Bazy”. Na jednej z wystaw zobaczymy, z jakimi wyzwaniami mierzą się astronauci w kosmosie: jak wygląda ich dieta, sen i codzienne życie na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej.

Więcej informacji już wkrótce na stronie Hevelianum.

Kosmiczne atrakcje Hevelianum – odkrywaj, ucz się, baw się! 

Strefa kibica – wspólny start w kosmos

• termin: 29 maja 2025, godz. 19:00
• miejsce: Hevelianum, Góra Gradowa
• wstęp: bezpłatny

Transmisja na żywo startu misji IGNIS z udziałem dr. Sławosza Uznańskiego. Komentarz zapewnią astronomki z Hevelianum: Bogna Pazderska i Magdalena Więcek-Olszewska. Więcej szczegółów wkrótce.

Quest room „Stacja kosmiczna – wejdź do gry”

• termin: od 31 maja 2025
• miejsce: Hevelianum, Góra Gradowa
• wstęp: wymagana rezerwacja

W ramach gry zespołowej, gracze będą musieli rozwiązywać zagadki związane z uprawą hydroponiczną, monitorowaniem promieniowania. Będą mieli też okazję odkryć gwiazdozbiór Tarcza, który po raz pierwszy opisał Jan Heweliusz. Zastosowanie technologii VR umożliwi wirtualny spacer po ISS. W trakcie gry uczestnicy dowiedzą się, jakie wyzwania stawiają przed astronautami dieta i sen w przestrzeni kosmicznej.