Blisko 4 miliony złotych na ratowanie zabytków. Radni zdecydują o przyznaniu dotacji - Referat Prasowy Urzędu Miejskiego w Gdańsku

Prawie 4 miliony złotych – tyle Gdańsk planuje przeznaczyć w 2025 roku na prace konserwatorskie, restauratorskie i budowlane przy lokalnych zabytkach. Na najbliższej sesji Rady Miasta radni zdecydują, czy przyznać dotacje dla 17 obiektów, w tym kościołów, kamienic wspólnot mieszkaniowych, organizacji społecznych i prywatnych właścicieli. To kontynuacja wieloletniej polityki ochrony dziedzictwa kulturowego.

Łączna pula dotacji przewidzianych w 2025 roku wynosi 3,9 mln zł. Środki mają zostać rozdysponowane na 17 zadań – 8 realizowanych przez osoby prawne kościoła, 7 przez wspólnoty mieszkaniowe, 1 przez organizację pozarządową i 1 przez osobę fizyczną.

- Gdańsk od lat systematycznie wspiera właścicieli obiektów zabytkowych. Na najbliższej sesji Rady Miasta skierujemy 17 uchwał dotyczących dotacji konserwatorskich, które razem z wcześniejszymi edycjami przekroczą łącznie 50 milionów złotych – mówił Piotr Grzelak, zastępca prezydenta ds. zrównoważonego rozwoju i gospodarki. - Wsparcie trafi zarówno do wspólnot mieszkaniowych, osób fizycznych, jak i instytucji, obejmując zabytki położone nie tylko w Śródmieściu, ale też w dzielnicach takich jak Wyspa Sobieszewska. Chcemy, by dziedzictwo Gdańska było pielęgnowane i dostępne dla mieszkańców oraz odwiedzających nasze miasto. Dlatego proponujemy również zmianę regulaminu dotacji, która pozwoli na tzw. "dogrywkę" – ponowne rozdysponowanie niewykorzystanych środków w danym roku. Dzięki temu więcej cennych obiektów ma szansę na potrzebne prace konserwatorskie już teraz, bez konieczności czekania na kolejną edycję programu.

Od 2005 roku Gdańsk przeznaczył już blisko 53 mln złotych na ochronę zabytków. Wsparcie finansowe ma na celu nie tylko ratowanie architektonicznych pereł, ale też poprawę stanu technicznego historycznej tkanki miejskiej.

Największe dotacje dla obiektów sakralnych

- Dotacje konserwatorskie, które co roku przyznaje Gdańsk, obejmują zarówno monumentalne zabytki kształtujące krajobraz miasta, jak i cenne detale architektoniczne będące nośnikami naszej tożsamości. W tym roku wsparcie może trafić m.in. na umocnienie konstrukcji zamkniętej dotąd nawy południowej kościoła św. Mikołaja, remont Kaplicy Królewskiej przy Bazylice Mariackiej, prace przy kościele św. Katarzyny oraz unikatową ambonę w kościele Bożego Ciała – mówiła Anna Golędzinowska, przewodnicząca Komisji Klimatu, Środowiska i Ekologii w Radzie Miasta Gdańska. - Jako radni dbamy nie tylko o dziedzictwo kulturowe Gdańska, ale i o transparentność procesu – dlatego jeszcze przed sesją, na otwartym posiedzeniu komisji, spotkamy się z wnioskodawcami, by omówić szczegóły projektów zgłoszonych do tegorocznej edycji.

Z budżetu miasta na 2025 rok aż 2 287 000 zł ma trafić do kościelnych instytucji prawnych na realizację 8 zadań. Wśród największych beneficjentów znalazły się:

• Kościół św. Mikołaja – wzmocnienie fundamentów i naprawa posadzki: 700 000 zł
• Bazylika Mariacka – konserwacja posadzki, cokołów i sakramentarza: 757 000 zł
• Kaplica Królewska – remont elewacji: 400 000 zł
• Kościół św. Katarzyny – konserwacja ściany prezbiterium: 250 000 zł
• Pozostałe trzy zadania obejmują m.in. prace przy Kościele Bożego Ciała (140 000 zł) i Archikatedrze Oliwskiej (40 000 zł).

Wspólnoty mieszkaniowe zasilone kwotą ponad 1,2 mln zł

- Dzięki tym dotacjom ratujemy zabytki, które są nie tylko świadectwem historii, ale i częścią naszej tożsamości – to miejsca bliskie mieszkańcom i rozpoznawalne na całym świecie. Choć formalnymi beneficjentami są właściciele, to tak naprawdę korzystają z nich wszyscy gdańszczanie – mówił Maximilian Kieturakis, przewodniczący Komisji Kultury w Radzie Miasta Gdańska. - Szczególne podziękowania kieruję do wspólnot mieszkaniowych, które w tej edycji wykazały się ogromnym zaangażowaniem i obywatelską postawą, biorąc odpowiedzialność za zabytki, w których żyją. To dowód na to, że troska o dziedzictwo Gdańska staje się naszym wspólnym dziełem.

Na 7 wspólnot mieszkaniowych przypadnie łącznie 1 202 000 zł. Największą pojedynczą dotację – 500 000 zł – otrzymać ma budynek przy ul. Świętojańskiej 70/71. Środki przeznaczone zostaną na przebudowę i remont piwnic oraz fundamentów budynku.

Pozostałe wspólnoty zrealizują prace m.in. przy:

• ul. Obrońców Westerplatte 35 – remont elewacji i izolacji: 400 000 zł
• ul. Trakt św. Wojciecha 57 – remont dachu: 89 000 zł
• ul. Ogarna 64/65 – konserwacja elewacji: 73 000 zł
• ul. Straganiarska 37 – izolacja przeciwwilgociowa (etap II): 50 000 zł
• ul. Bohaterów Getta Warszawskiego 4 / Politechniczna 4 – remont tarasu i balkonu: 23 000 zł
• ul. Obrońców Westerplatte 37 – remont dachu i kominów: 67 000 zł

Wsparcie dla organizacji i osób prywatnych

Kwotą 388 000 zł planowane jest wsparcie projektu Stowarzyszenia Architektów Polskich (SARP). Jedyna dotacja dla osoby fizycznej – w wysokości 80 000 zł – trafić ma do właściciela zabytkowej zagrody gburskiej przy ul. Świbnieńskiej 204, gdzie planowane są m.in. prace przy tarasach i stolarce.

Długofalowe zaangażowanie

- Dotacje konserwatorskie to nie tylko inwestycja w materialne odnowienie zabytków – to także działanie na rzecz ochrony dziedzictwa niematerialnego Gdańska. Każdy remont, każda rewaloryzacja to sposób na utrwalenie pamięci o ludziach, którzy te obiekty tworzyli, i o wydarzeniach, które się w nich rozgrywały – mówił prof. Piotr Lorens, dyrektor Biura Architekta Miasta Gdańska. - Wiele z budynków objętych tegorocznymi dotacjami ma kluczowe znaczenie dla tożsamości naszego miasta. Dlatego patrzymy na ten proces nie tylko przez pryzmat architektury, ale jako element szerszej, odpowiedzialnej troski o historyczne dziedzictwo Gdańska.

Dotacje to element konsekwentnie realizowanej polityki miejskiej w zakresie ochrony zabytków. Tylko w latach 2020–2024 Gdańsk wsparł m.in.:

• Kościół św. Mikołaja – 3 025 871,71 zł
• Bazylikę Mariacką – 1 477 744,85 zł
• Złotą Bramę – 531 588,54 zł
• Kościół Bożego Ciała – 643 981,47 zł
• Zagrodę Gburską – 150 000,00 zł

Dotacje trafiają do podmiotów spoza sektora finansów publicznych – zarówno instytucji kościelnych, wspólnot mieszkaniowych, jak i osób fizycznych. Wszystkie łączy jeden cel: ochrona dziedzictwa Gdańska i przywracanie blasku jego historycznym przestrzeniom.

Na jakie prace można uzyskać dotacje?

- O dotacje mogą ubiegać się wszystkie podmioty spoza sektora finansów publicznych – od wspólnot mieszkaniowych, przez osoby fizyczne i prawne, aż po kościoły i przedsiębiorców. W tym roku, podobnie jak w latach poprzednich, do programu zgłosili się zarówno nowi wnioskodawcy, jak i ci, którzy od lat konsekwentnie inwestują w ratowanie zabytków – mówił Janusz Tarnacki, Miejski Konserwator Zabytków. - Przykładowo Złota Brama, kościół Mariacki czy kościół św. Mikołaja otrzymały już wsparcie rzędu setek tysięcy, a nawet milionów złotych. Zachęcam wszystkich właścicieli zabytków, którzy jeszcze nie skorzystali z tej możliwości, do składania wniosków – jesteśmy gotowi służyć pomocą na każdym etapie przygotowania dokumentacji, by jak najwięcej obiektów mogło odzyskać dawny blask.

Przeznaczenie dotacji wynika wprost z Ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Zgodnie z jej zapisami może obejmować nakłady konieczne między innymi na: sporządzenie ekspertyz technicznych i konserwatorskich, przeprowadzenie badań konserwatorskich lub architektonicznych, opracowanie programu prac konserwatorskich i restauratorskich, wykonanie projektu budowlanego zgodnie z przepisami Prawa budowlanego, sporządzenie projektu odtworzenia kompozycji wnętrz, zabezpieczenie, zachowanie i utrwalenie substancji zabytku, odnowienie lub uzupełnienie tynków i okładzin architektonicznych albo ich całkowite odtworzenie, z uwzględnieniem charakterystycznej dla tego zabytku kolorystyki. Możliwe jest także odnowienie lub całkowite odtworzenie okien, w tym ościeżnic i okiennic, drzwi, więźby dachowej, pokrycia dachowego, rynien i rur spustowych, działania zmierzające do wyeksponowania istniejących, oryginalnych elementów zabytkowego układu parku lub ogrodu.

Zasady przyznawania dotacji

O dotacje mogą się ubiegać osoby fizyczne lub jednostki organizacyjne posiadające tytuł prawny do zabytku wynikający z prawa własności, użytkowania wieczystego, trwałego zarządu, ograniczonego prawa rzeczowego albo stosunku zobowiązaniowego. Nie mogą się o nie ubiegać podmioty zaliczane do sektora finansów publicznych.

Wysokość przyznawanych dotacji uzależniona jest od liczby złożonych w danym roku wniosków oraz łącznej wysokości środków, przeznaczonych do podziału.