Solidarni z Białorusią. Białoruski Dzień Wolności - Referat Prasowy Urzędu Miejskiego w Gdańsku

Dzień Wolności, po białorusku Dzień Woli, świętowany jest 25 marca na wspomnienie wydarzeń z 1918 roku, gdy w Mińsku proklamowano Białoruską Republikę Ludową. Do symboliki biało-czerwono-białej flagi BRL oraz herbu Pogoni odwołują się dziś setki tysięcy przeciwników autorytarnych rządów Aleksandra Łukaszenki, samozwańczego prezydenta Białorusi. Republika nie zdołała utrzymać kruchej państwowości, gdy szala wojny domowej zaczęła przechylać się na stronę bolszewików, zajęła jednak znaczące miejsce w pamięci kulturowej Białorusinów. Europejskie Centrum Solidarności przygotowało bogaty program wydarzeń dla wszystkich osób nieobojętnych na sytuację w Białorusi i aktywistów praw człowieka, a także tych, którzy chcą poznać współczesną białoruską muzykę, literaturę i sztuki wizualne.

- Tradycją Europejskiego Centrum Solidarności jest zapraszanie 25 marca wszystkich mieszkańców Trójmiasta na obchody Białoruskiego Dnia Wolności. Wspomnienie wydarzeń z 1918 roku, gdy w Mińsku proklamowano Białoruską Republikę Ludową jest dla nas momentem wyrażenia solidarności ze wszystkimi Białorusinkami i Białorusinami, którzy marzą o suwerennej ojczyźnie – mówi Magdalena Charkin-Jaszcza, kierowniczka Zespołu ds. Międzynarodowych ECS.

Dzień Wolności (w języku białoruskim Dzień Woli), to drugie duże wydarzenie ECS w tym roku, po Forum Kościuszkowskim poświęconym współczesnej suwerennej Białorusi i białoruskiemu społeczeństwu demokratycznemu. We współpracy z partnerami – Miastem Gdańsk, Samorządem Województwa Pomorskiego, Białoruskim Towarzystwem Kulturalnym „Chatka”, Centrum Praw Człowieka „Viasna”, Amnesty International. 

Program wydarzeń

Na wszystkie wydarzenia wstęp jest wolny.

• 25.03.2025, wtorek 16.30, Cmentarz Garnizonowy w Gdańsku, ul. Dąbrowskiego 2

Złożenie kwiatów na mogiłach białoruskich działaczy niepodległościowych | uroczystość

Na gdańskich cmentarzach spoczywa wielu Białorusinów. Jednym z najwybitniejszych jest Łukasz Dziekuć-Malej (1888–1955), pochowany wraz z żoną Serafiną na cmentarzu Garnizonowym – duchowny baptystyczny, tłumacz Biblii na język białoruski, działacz narodowy, niepodległościowy i społeczny, bezpośrednio związany z BRL. Ich potomkowie wciąż mieszkają w Gdańsku.

• 25.03.2025, wtorek 16.00–21.00, ECS, ogród zimowy (parter)

Pod białymi skrzydłami | strefa społeczna

Białoruski kiermasz rękodzieła i książek w języku białoruskim. Lokalne smaki zaprezentuje kilka białoruskich kawiarni. Odbędzie się zbiórka na rzecz budowy krzyża dla bojowników o niepodległość Białorusi w Gdańsku.

• 25.03.2025, wtorek 16.00–21.00, ECS, ogród zimowy (parter)

Maraton Pisania Listów do więźniów sumienia

Ponad 1,2 tys. osób zostało na początku marca 2025 skazanych w Białorusi na podstawie artykułów kryminalnych o charakterze politycznym. Teraz odbywają karę w więzieniach.
Ich prawdziwa liczba nie jest znana, bo od ponad czterech lat ludzie są zamykani za jakikolwiek sprzeciw wobec reżimu Aleksandra Łukaszenki. Rodacy wspierają więźniów politycznych, pisząc do nich listy ze wszystkich zakątków świata choć wiedzą, że często korespondencja nie dociera do adresatów. To zarówno wyraz solidarności wobec osadzonych, jak i komunikat dla osób pracujących w koloniach karnych – nikt nie jest zapomniany i nic nie jest zapomniane.

• 25.03.2025, wtorek 16.00–21.00,  ECS, ogród zimowy (parter)

Uczucia: rysunki więźniów politycznych z Białorusi | wystawa

Na wystawę składają się 103 prace autorstwa 19 twórców. Wszystkie powstały w warunkach izolacji więziennej. Na przestrzeni kilku lat trafiały zza krat do krewnych, przyjaciół i ludzi dobrej woli. Wszystkie zmuszają do poruszenia trudnych i istotnych kwestii.

Rysunki więźniów politycznych powstały w różnych technikach, przeważa grafika kolorowa i czarno-biała. Często są pełne metafor, alegorii i ukrytych znaczeń, które wymagają uważnej analizy. Różnią się poziomem artystycznym, ale wszystkie zmuszają do poruszenia trudnych i istotnych kwestii, jak godność ludzka, odpowiedzialność obywatelska i siła twórczości. Rysunki są próbą odnalezienia nadziei nawet w całkowitej izolacji, utrzymania więzi ze światem, wzmocnienia ducha i przekazania uczuć, których nie da się wyrazić słowami. Odzwierciedlają pragnienie wolności, miłość do bliskich i niezłomność wobec niesprawiedliwości. Obrońcy praw człowieka z centrum „Viasna” zapraszają do odwiedzenia wystawy i refleksji nad wartościami wolności, sprawiedliwości i człowieczeństwa. Niech te rysunki inspirują do wspierania tych, którym odebrano głos, a ci wciąż walczą o swoje ideały! Obecnie więźniom politycznym zakazuje się wysyłania rysunków z miejsc odosobnienia, A wiele prac jest celowo niszczonych przez administrację więzienną.

• 25.03.2025, wtorek 18.00–18.30, ECS, ogród zimowy (parter)

Obraz wolności | artystyczny manifest

ECS stanie się domem dla „Obrazu wolności” słynnego białoruskiego malarza Alesia Puszkina. Artysta nie zdążył dokończyć malowidła, bo zmarł z powodu nieudzielenia mu na czas opieki medycznej w więzieniu. Praca powróci do ojczyzny twórcy dopiero po przemianach demokratycznych, gdy Białoruś będzie wolna – takie było marzenie artysty.

Monumentalny „Obraz wolności” to efekt trwającego ponad dwadzieścia lat performencu,który przerwała śmierć artysty z powodu nieudzielenia mu na czas opieki medycznej w więzieniu. Uchodzi za jedno z najważniejszych, choć niedokończonych dzieł Alesia Puszkina, znanego białoruskiego artysty i opozycjonisty, który swoją sztuką przeciwstawiał się sowieckiemu, a później łukaszenkowskiemu reżimowi. Zgodnie z wolą wdowy po Puszkinie, obraz zostanie zdeponowany w ECS do momentu, gdy Białoruś odzyska niezależność.

Aleś Puszkin pracował nad swoim obrazem-manifestem od 1989 roku, zawsze 25 marca w Dzień Wolności, który ustanowiono na wspomnienie wydarzeń z 1918 roku, gdy w Mińsku proklamowano Białoruską Republikę Ludową. „Obraz wolności” ilustruje walkę Białorusinek i Białorusinów o wolność i niepodległość. Główną bohaterką obrazu jest kobieta symbolizująca Białoruś, która cierpi z powodu komunistycznej przeszłości i wciąż niekończącej się dyktatury. W zależności od tego, jaki był miniony rok dla Białorusi i dla artysty osobiście, Aleś Puszkin malował obraz ciemnymi lub jasnymi barwami. Ciemne kolory, które dominują na obrazie, symbolizują niekończące się trudne czasy dla kraju. Jasne tony przeważają w wizerunkach twarzy i osiągają najjaśniejszą biel w barwie flagi narodowej, co staje się znakiem zwycięstwa absolutnego światła.
„Obraz wolności” – olej na płótnie – to dzieło monumentalne, mierzy 2 x 2,65 metra.

Aleś Puszkin (1965–2023) | Znany białoruski malarz, performer, działacz opozycji. Członek Białoruskiego Związku Artystów. Wszczęto wobec niego sprawę karną w wyniku oskarżenia
o „podżeganie do nienawiści”.

Na wystawie w prywatnej galerii w Grodnie, w marcu 2021 roku, umieścił portret Jauhiena Żychara, nieżyjącego białoruskiego poety i działacza niepodległościowego, z karabinem maszynowym na ramieniu. Według prokuratury, Aleś Puszkin „scharakteryzował bohaterа swojego obrazu jako uczestnika białoruskiego ruchu oporu, bojownika przeciwko bolszewikom, gloryfikując i aprobując jego działania”. Skazany odbywał 5-letni wyrok w więzieniu o zaostrzonym rygorze. Zmarł 11.07.2023 na intensywnej terapii z powodu nieudzielenia mu na czas opieki medycznej w więzieniu.

• 25.03.2025, wtorek 19.00–20.30, ECS, audytorium (parter)

NaviBand | koncert

NaviBand to białoruski zespół indie pop. Po protestach politycznych w 2020 roku jego twórczość została zakazana w Białorusi, a muzycy zmuszeni do opuszczenia kraju. Przenieśli się do Warszawy. Artyści koncertują m.in. w Polsce, Czechach, Niemczech, na Litwie i Łotwie, przekazując zyski z występów na wsparcie ofiar wojny w Ukrainie.

Jasne głosy, mieszanka popowych melodii z motywami folklorystycznymi, instrumenty akustyczne z syntezatorami i perkusją – wszystko to tworzy ciepłą atmosferę vintage.

Klimat NaviBand jest dobry dla słuchaczy zainteresowanych autentyczną, oryginalną wizją muzyki indie z Białorusi.

Jak brzmi indie pop w wykonaniu białoruskiego zespołu – zapraszamy do przesłuchania.

• Organizatorzy | Miasto Gdańsk, Samorząd Województwa Pomorskiego, Europejskie Centrum Solidarności, Białoruskie Towarzystwo Kulturalne „Chatka”, Centrum Praw Człowieka „Viasna”, Amnesty International
• więcej informacji www.ecs.gda.pl

Kontakt dla mediów

Magdalena Charkin-Jaszcza, kierowniczka Zespół ds. Międzynarodowych, pełnomocniczka dyrektora ds. międzynarodowych i protokołu
tel.: 58 77 24 007, 503 072 644
e-mail: m.charkin@ecs.gda.pl