Najważniejsze nagrody gdańskiej kultury przyznane - Referat Prasowy Urzędu Miejskiego w Gdańsku

Marcin Grulkowski za publikację o gdańskich przywilejach Kazimierza IV Jagiellończyka, zespół Nagrobki za muzykę do spektaklu „Lepper. Będziemy wisieć albo siedzieć" i Jerzy Snakowski za reżyserię „Księżniczki Czardasza” w Operze Bałtyckiej, popularyzację teatru muzycznego i cykl audycji muzycznych to laureaci nagrody Splendor Gedanensis za 2023 rok. Tytuł Mecenasa Kultury Gdańska trafił natomiast do Mercor S.A., a Nagrodę Specjalną Splendor Gedanensis za całokształt twórczości otrzymał Stefan Chwin.

W piątkowym święcie gdańskiej kultury, które celebrowano w Gdańskim Teatrze Szekspirowskim uczestniczyli przedstawiciele środowisk artystycznych i twórczych całego regionu. Uroczystą galę prowadziła Małgorzata Brajner, aktorka Teatru Wybrzeże.

- Miło mi Państwa widzieć na 51. gali Nagrody Miasta Gdańska w Dziedzinie Kultury „Splendor Gedanensis”. Ten nasz roczny cykl spotkań zawsze sprzyja bilansom. I choć to świąteczny dzień, to trudno zapomnieć o bolączkach dzisiejszego świata. Nastały czasy, kiedy nieustannie coś tracimy. Straciliśmy pokój, a przez to poczucie bezpieczeństwa. Straciliśmy pewność, że to, co widzimy i słyszymy jest prawdą. Na potęgę rozpadają się wnioski, upadają autorytety, dzieci chorują na depresję. Wy, ludzie kultury i mecenasi działań twórczych, jesteście dla mnie i, jak wierzę, dla wielu, antidotum na te wieczne utraty – mówiła podczas przemówienia Aleksandra Dulkiewicz, prezydent Gdańska. – Chcę w tym świątecznym dniu nam wszystkim zostawić do prywatnych rozważań pytanie o społeczną rolę kultury. Czy twórcy mają powinności wobec wspólnoty? A jeśli tak, to jakie? Dziękuję dziś wszystkim Państwu, którzy tworzycie kulturę, partycypujecie w niej i niesiecie ją dalej.

Podczas rozdania nagród w formie filmowej animacji przedstawiono sylwetki wszystkich nominowanych. Laureatów wybrała kapituła pod przewodnictwem Andrzeja Stelmasiewicza, w której skład wchodzili przedstawiciele wyższych uczelni w Gdańsku, przedstawiciele prezydenta Gdańska, ubiegłoroczni laureaci nagrody i przedstawiciele gdańskich mediów.

Nagrody otrzymali:

• Marcin Grulkowski za przełożenie i naukowe opracowanie publikacji „Privilegia Casimiriana. Przywileje króla Kazimierza IV Jagiellończyka dla Gdańska z okresu wojny trzynastoletniej” inicjującej nową serię wydawniczą Muzeum Gdańska „Źródła do dziejów Gdańska”.
• Maciej Salamon, Adam Witkowski - zespół Nagrobki za muzykę do spektaklu „Lepper. Będziemy wisieć albo siedzieć" Jarosława Murawskiego w reż. Marcina Libera wystawionego w Teatrze im. Juliusza Słowackiego w Krakowie.
• Jerzy Snakowski za reżyserię spektaklu operetkowego „Księżniczka Czardasza” Imre Kálmána w Operze Bałtyckiej w Gdańsku, popularyzację teatru muzycznego – opery, baletu, musicalu, operetki oraz za cykl audycji muzycznych Opera? Si!

Tradycją jest, że podczas gali wręczany jest także tytuł Mecenasa Kultury Gdańska. Trafił on do firmy Mercor S.A. za wsparcie zakupu portretów Daniela Chodowieckiego oraz jego żony, namalowanych przez Antona Graffa, wybitnego XVIII-wiecznego portrecistę, stanowiących ozdobę kolekcji Muzeum Gdańska.

Prezydent Gdańska przyznała na wniosek Kapituły Nagrodę Specjalną. Trafiła ona do Stefana Chwina, za całokształt twórczości beletrystycznej i eseistycznej od „Hanemanna” po „Wolność pisaną po Jałcie”.

Wieczór w Teatrze Szekspirowskim uświetnił koncert Marii Peszek z zespołem. Uczestnicy mogli wysłuchać także utworu „Eulalia”, który został specjalnie przygotowany na tę okoliczność w wykonaniu zespołu w składzie: Olo Walicki, Tomasz Ziętek, Kamil Pater i Jakub Staruszkiewicz. Autorem dyplomów, które trafiły do laureatów był Piotr Kowalski. Statuetkę dla Mecenasa Kultury przygotował natomiast Jan Szczypka.

Biogramy Laureatów

• Marcin Grulkowski, nominowany za przełożenie i naukowe opracowanie publikacji „Privilegia Casimiriana. Przywileje króla Kazimierza IV Jagiellończyka dla Gdańska z okresu wojny trzynastoletniej” inicjującej nową serię wydawniczą Muzeum Gdańska  - Źródła do dziejów Gdańska.

Doktor nauk humanistycznych w zakresie historii, adiunkt w Pracowni Historii Gdańska i Dziejów Morskich Polski Instytutu Historii Polskiej Akademii Nauk. Jedną ze specjalizacji badacza są edycje źródeł historycznych, zwłaszcza ksiąg finansowych Gdańska z XIV–XVI wieku, a także listów i dokumentów. W swoich badaniach koncentruje się na zagadnieniach funkcjonowania kancelarii miejskiej w Gdańsku i innych miastach hanzeatyckich, a także różnych aspektach finansów publicznych Gdańska w XV–XVIII wieku. W ostatnich latach zajmuje się problemem rozwoju banków miejskich, handlu gdańskiego w XV–XVI wieku oraz działalnością cechów rzemieślniczych. Jest również autorem prac poświęconych historii historiografii gdańskiej od okresu nowożytnego po czasy współczesne.  Książka „Privilegia Casimiriana…” ukazała się nakładem Muzeum Gdańska. Dr Grulkowski dokonał przekładu, opracował teksty oraz opatrzył ją wstępem i komentarzem. Publikacja zdobyła nagrodę za wydawnictwo naukowe w konkursie Muzealna Książka Roku 2023. To pierwsze od ponad stu lat kompleksowe monograficzne opracowanie genezy i dziejów czterech przywilejów króla Kazimierza Jagiellończyka dla Gdańska z okresu wojny trzynastoletniej (1453–1466), które stanowiło prawną podstawę potęgi miasta w czasach nowożytnych.

• Zespół Nagrobki: Maciej Salamon i Adam Witkowski, nominowani za muzykę do spektaklu „Lepper. Będziemy wisieć albo siedzieć"Jarosława Murawskiego w reż. Marcina Libera wystawionego w Teatrze im. Juliusza Słowackiego w Krakowie.

Zespół Nagrobki powstał dziesięć lat temu i tworzy go dwóch gdańskich artystów – Maciej Salamon (gitara, wokal) i Adam Witkowski (perkusja, wokal). Obaj ukończyli Akademię Sztuk Pięknych w Gdańsku, są wykładowcami akademickimi i realizują się twórczo. Pierwszy jest grafikiem i ilustratorem, drugi artystą wizualnym. Swoją muzykę nazywają nekropolo, co oznacza autorską mieszankę gitarowego noizu, zimnej fali, big beatu oraz wczesnego black metalu. Teksty ich piosenek traktują o przemijaniu, śmierci i odchodzeniu. Muzycy w studio często są wspierani przez Ola Walickiego, Mikołaja Trzaskę, Tomasza Ziętka i Michała Skroka. Zagrali ok. trzystu koncertów w kraju i za granicą, m.in. podczas festiwali: Opener, OFF, Unsound, Springbreak, Tauron Nowa Muzyka. Wydali pięć płyt studyjnych i koncertowych oraz trzy limitowane wydawnictw z muzyką teatralną. Od 2020 roku zespół intensywnie pracuje na rzecz teatru, kooperując z reżyserem Marcinem Liberem. 29 sierpnia 2023 roku w Teatrze im. Juliusza Słowackiego w Krakowie odbyła się premiera spektaklu „Lepper. Będziemy wisieć albo siedzieć”, do którego Nagrobki wykonują muzykę na żywo.

• Jerzy Snakowski, nominowany za reżyserię spektaklu operetkowego „Księżniczka Czardasza” Imre Kálmána w Operze Bałtyckiej w Gdańsku, popularyzację teatru muzycznego – opery, baletu, musicalu, operetki oraz za cykl audycji muzycznych Opera? Si!

Znawca i popularyzator opery, baletu, musicalu i operetki. W przeszłości zastępca dyrektora Opery Bałtyckiej. Laureat trzech edycji Wielkiej Gry z dziedziny opery. Wykładowca. Autor scenariuszy widowisk i koncertów, spektakli dla dzieci i programów edukacyjnych dla dorosłych – „Opera? Si!” i „Chat Opera” w Operze Bałtyckiej, „Snack Opera” w Warszawskiej Operze Kameralnej, „Musicalomania” w Teatrze Muzycznym w Gdyni, „Operetkowy zawrót głowy” w Mazowieckim Teatrze Muzycznym. Popełnił monodram operowy „Diva for rent” (Teatr Polonia, 2011) i cykl programów dla TVP „Co z tą operą”. Organizator turystyki kulturalnej. Członek jury Konkursu Operowego Mezzo TV. Współpracuje m.in. z operami Bałtycką, Śląską, Warszawską, Kameralną, Wrocławską, Festiwalem im. Kiepury w Krynicy, Filharmonią Pomorską w Bydgoszczy, filharmoniami Zielonogórską i Gorzowską. Za „Księżniczkę czardasza”, debiut reżyserski na deskach Opery Bałtyckiej, otrzymał Nagrodę Teatralną Miasta Gdańska i Pomorską Nagrodę Artystyczną (2023). Portal Operetkowe.info uznał ten spektakl, za najlepszą polską premierę operetkową w 2023 roku.

Nominowani do Nagrody Splendor Gedanensis za osiągnięcia w 2023 roku byli także: Stefan Chwin, Tomasz Chyła, Dorota Karaś i Marek Sterlingow, Grzegorz Kwiatkowski i Krystyna Stańko.  

Mecenas kultury Gdańska za 2023 rok

• Mercor S.A. - za wsparcie zakupu portretów Daniela Chodowieckiego oraz jego żony, namalowanych przez Antona Graffa, wybitnego XVIII-wiecznego portrecistę, stanowiących ozdobę kolekcji Muzeum Gdańska

Mercor S.A. – firma współpracująca z Muzeum Gdańska od 2020 roku – to jeden z największych w Europie podmiotów działających w branży systemów biernych zabezpieczeń przeciwpożarowych. Tworzy międzynarodową grupę kapitałową, która na europejskim rynku należy do grona liderów w swojej dziedzinie. Na kompleksową ofertę składają się: systemy oddymiania, odprowadzania ciepła i doświetleń dachowych, systemy wentylacji pożarowej oraz zabezpieczenia ogniochronne konstrukcji budowlanych. Mercor S.A. oferuje także swoim klientom pełną opiekę serwisową. Ma na koncie tysiące realizacji w Polsce i za granicą. Zdobyte doświadczenie firma łączy z innowacyjnością, tworząc nowe rozwiązania na miarę wyzwań współczesnego budownictwa. Mercor S.A. ma siedzibę w Gdańsku, istnieje od 1988 roku.

Nominowani do tytułu Mecenas Kultury Gdańska za 2021 rok byli także: Fundacja Artystyczna Podróż Hestii, Józef Poltrok, prezes zarządu firmy Łączpol sp. z o.o., Ziaja Ltd. Zakład Produkcji Leków sp. z o.o..

Nagroda Specjalna Splendor Gedanensis

• Stefan Chwin, nominowany za całokształt twórczości beletrystycznej i eseistycznej od „Hanemanna” po „Wolność pisaną po Jałcie”.

Powieściopisarz, krytyk literacki, eseista, historyk literatury, grafik, wieloletni nauczyciel akademicki związany z Uniwersytetem Gdańskim. Uchodzi za jednego z trzech pisarzy – obok Grassa i Huellego – którzy stworzyli powojenną literacką mitologię Gdańska. Najsłynniejszą jego powieścią jest „Hanemann” (1995), książka przetłumaczona m.in. na język niemiecki i angielski oraz nagrodzona Paszportem „Polityki”. Ma na swoim koncie także powieści fantastyczno-przygodowe dla młodzieży, które ilustruje własnymi grafikami (pod pseudonimem „Max Lars” wydał powieści „Ludzie-skorpiony” i „Człowiek-Litera”). Pisze też książki krytyczne i historyczno-literackie, artykuły publikuje w czasopismach zagranicznych: niemieckich, szwedzkich, anglojęzycznych, a także w prasie polskiej. Naukowo zajmuje się romantyzmem i romantycznymi inspiracjami w literaturze nowoczesnej, m.in. u Witolda Gombrowicza. Laureat nagród na najważniejszych festiwalach literackich i kulturalnych w Polsce i za granicą, m.in. Nagrody Fundacji im. Kościelskich, Paszportu „Polityki”, Nagrody im. A. Gryphiusa za najlepszą książkę Europy Środkowej, dotyczącą kwestii zbliżenia między narodami, Nagrody im. E. Brosta, Nagrody im. Lindego. Juror Literackiej Nagrody Nike (1996–2003). Członek Stowarzyszenia Pisarzy Polskich.

Nagroda z tradycjami

Nagroda Miasta Gdańska w Dziedzinie Kultury Splendor Gedanensis to najstarsze i najważniejsze gdańskie wyróżnienie w dziedzinie kultury. Przyznawane jest co roku, osobom fizycznym lub nieformalnej grupie twórczej, za wybitne osiągnięcia w dziedzinie twórczości artystycznej i upowszechniania kultury oraz za wybitne zasługi w promocji twórców i kultury Gdańska wśród jego mieszkańców, w kraju i za granicą.

Tradycja nagradzania twórców gdańskiej kultury sięga początku lat 70 tych. W sierpniu 1973 roku ówczesny przewodniczący Prezydium Miejskiej Rady Narodowej Jan Nikołajew po raz pierwszy ogłosił ustanowienie Nagrody Miasta Gdańska. Od tego czasu wyróżnienie to przyznawane jest raz do roku, zaś od 2004 r. nosi nazwę ,,Splendor Gedanensis". 

Przez wiele lat laureaci otrzymywali tylko dyplomy. Z czasem dołączono do nich również gratyfikację finansową. Obecnie wysokość nagrody to 25 tysięcy złotych.