W Gdańsku rozpoczęło się święto aktywnych obywateli - Referat Prasowy Urzędu Miejskiego w Gdańsku

Gdańszczanki, gdańszczanie, goście, samorządowcy, przedstawiciele świata nauki, polityki, kultury, sztuki i mediów zainaugurowali Święto Wolności i Praw Obywatelskich. Przed nami dwa dni debat, spotkań, inspiracji i wymiany doświadczeń. W programie także konferencja o jedzeniu w PRL zwiedzanie wystawy stałej ECS za złotówkę i wiele innych atrakcji. Wszystko w 33. rocznicę pierwszych częściowo wolnych wyborów do Sejmu oraz całkowicie wolnych wybory do Senatu, po II wojnie światowej.

Tłumy gości, słoneczna pogoda, ogrom interesujących wydarzeń oraz niepowtarzalna atmosfera to nierozłączne atrybuty wszystkich dotychczasowych uroczystości związanych z obchodami rocznicy pierwszych częściowo wolnych wyborów w Polsce. Nie inaczej jest w tym roku. Wszystkie te elementy towarzyszyły uczestnikom wydarzeń inaugurujących rozpoczynające się z sobotę Święto Wolności i Praw Obywatelskich w Gdańsku. Jednym z tematów przewodnich obchodów jest sytuacja na Ukrainie i kwestie dotyczące praw człowieka.

- Witajcie w Gdańsku. Witajcie na Święcie Wolności i Praw Obywatelskich. Witajcie w Strefie Społecznej. Naprawdę bardzo miło Was widzieć – mówiła do podczas uroczystości otwarcia Strefy Społecznej Aleksandra Dulkiewicz, prezydent Gdańska. – W systemie słusznie już minionym było coś takiego jak czyny społeczne. Kolektywnie realizowano je pod szyldem jedynie słusznej partii. 33 lata temu słowo społecznie zyskało zupełnie inne znaczenie. To dzięki Wam – aktywnym obywatelkom i obywatelom, społeczniczkom i społecznikom – dzisiaj „społecznie” oznacza zupełne coś innego - bez przymusu, dobrowolnie i dla kogoś innego. 4 czerwca to święto aktywnych obywateli. Tych, którzy świadomie swoim czasem, myślą i działaniem chcą zmieniać otaczający nas świat na lepsze – podkreślała prezydent Gdańska.

Strefa Społeczna

W ramach obchodów 33. rocznicy wyborów czerwcowych przy Europejskim Centrum Solidarności stanęła Strefa Społeczna. Ta przestrzeń do rozmów o tematach wszelakich została opanowana przez niemal 100 organizacji pozarządowych z całej Polski. W podzielonym na kilka stref małym miasteczku znajduje się scena główna, hala debat i namioty tematyczne. Program wydarzeń jest zróżnicowany i z pewnością każdy znajdzie tam tematy dla siebie, ale warto wcześniej zapoznać się z harmonogramem, żeby jak najlepiej rozplanować sobie udział w interesujących nas spotkaniach czy debatach.

W Strefie Społecznej, które miasto Gdańsk przygotowuje we współpracy Fundacją Gdańską i partnerami społecznymi, omawiane są najważniejsze problemy dotykające współczesne społeczeństwo. To bezpieczna przestrzeń do dyskusji, debat, ale także indywidualnych rozmów z ekspertkami i ekspertami. Jej celem jest zbudowanie wspólnoty, która potrafi rozmawiać, wspierać się i dać nadzieję na przetrwanie. W Strefie nie brakuje także warsztatów edukacyjnych, muzycznych, ogrodniczych czy plastycznych oraz możliwości rozmów o zdrowiu i profilaktyce. W Strefie Społecznej swój namiot ma również Europejska Stolica Wolontariatu.

Można tam spotkać wiele znanych osób ze środowiska kultury, sztuki, mediów i polityki. Wśród zaproszonych gości znaleźli się m.in.  Andrzej Grabowski, Julia Pietrucha, Jakub Wesołowski, Karolina Korwin-Piotrowska, Henryk Gołębiewski, Piotr Liroy, Halina Mlynkova, Czesław Mozil, Tomasz Sekielski oraz prof. Magdalena Środa.

Program wydarzeń w Strefie Społecznej

Czasy przełomów 1989 / 2022 - debata

W ECS odbyła się debata pod hasłem „Czasy przełomów 1989 / 2022”. Wzięli w niej udział Andrij Deszczyca,  ambasador Ukrainy w Polsce, Aleksandra Dulkiewicz – prezydent Gdańska, Paweł Kowal, prof. ISP PAN – politolog, historyk, poseł RP, Andrij Sadowy – mer Lwowa i Oksana Zabużko – ukraińska pisarka, poetka i eseistka.   

Uczestnicy dyskutowali na takie tematy i zagadnienia jak: Czy napad Putina na Ukrainę jest początkiem upadku jego władzy, tak jak Afganistan stał się początkiem końca Związku Sowieckiego? Co nam mówi wojna w Ukrainie o społeczeństwie obywatelskim w Polsce i w Ukrainie? Jak zabezpieczyć pokój na kontynencie?

Wprowadzenie do debaty wygłosił Thomas E. Garrett, sekretarz generalny Wspólnoty Demokracji, międzyrządowej koalicji państw, której głównym celem jest promowanie demokratycznych zasad oraz wzmacnianie demokratycznych instytucji. W swojej wypowiedzi szczególnie dużo miejsca poświęcił postaciom Madeleine Albright i Bronisława Geremka. Dyskusję moderował  dziennikarz i publicysta Tomasz Lis. Prowadzący pytał uczestników debaty m.in. o obrazy jakie utkwiły im w pamięci przez ostatnie 100 dni. Coś, co byłoby symboliczną ilustracją dramatu, który dzieje się w Ukrainie i tego, że żyjemy w czasach przełomu. 

- Wspominam  Charytatywny mecz Szachtaru Donieck z Lechią Gdańsk. To niezwykle wzruszający moment na naszym stadionie, który bez Ukraińców by nie powstał. Euro 2012 bez desperacji naszych ukraińskich partnerów by nie było. Podczas tego meczu, w 90 minucie piłkarze z Doniecka zaprosili do swojej drużyny 12-letniego chłopca z Mariupola, ocalonego z teatru, który był zbombardowany przez najeźdźców rosyjskich. Chłopiec symbolicznie wbił Lechii gola. Normalnie bym się z tego nie cieszyła, ale wtedy miałam łzy w oczach. Piękny obrazek solidarności i bycia razem - wspominała Aleksandra Dulkiewicz, prezydent Gdańska.

- Te 100 dni dla mnie to jak jeden dzień. Te setki tysięcy uchodźców, którzy przejechali przez Lwów i tutaj zostali. Nie mogę też zapomnieć widoku setek mężczyzn, którzy idą do militarnych biur, żeby zapisać się i walczyć za naszą ojczyznę. To są dwa obrazy, które robiły ogromne wrażenie – mówił Andrij Sadowy, mer Lwowa.

Schabowy i purée ze smalcem

Wszyscy, którzy interesują się jedzeniem i dietą w kontekście historycznym, mają okazję wziąć udział w ogólnopolskiej konferencji naukowej pt. "Kuchnia w PRL". Odbywa się ona w dniach 4-5 czerwca w bibliotece ECS.

Podczas seminarium zaplanowano kilkanaście wykładów, których tytuły powinny przyciągnąć słuchaczy np. „Wędliny musi starczyć, niech dopychają chlebem i margaryną”: Gościnność w PRL na podstawie wspomnień; Purée z dżemem, a kasza niedogotowana. Menu w polskich filmach czasów PRL; Stocznia Gdańska karmicielka. Gdzie, jak i co jedli stoczniowcy?; Od pajdy chleba ze smalcem do jednej siódmej jajka – sekrety komunistycznej diety; Krajowe bakalie i parówki z nutrii – kuchnia i gotowanie w warunkach kryzysu lat 80. XX wieku; Schabowy, bigos i fasolka po bretońsku. PRL i mit kuchni staropolskiej.

Konferencja potrwa dwa dni, jej program można znaleźć na stronie Europejskiego Centrum Solidarności, a ci ,którzy nie będą mogli pojawić się na miejscu mogą ją śledzić na Youtubie i Facebooku ECS.

„Upadek imperium” - projekcja filmu i spotkanie z reżyserem Andrzejem Titkowem 

Jeszcze w sobotę, o godz. 17.30 ECS przygotował projekcję filmu “Upadek imperium” i spotkanie z reżyserem Andrzejem Titkowem. Rozmowę z twórcą poprowadzi Anna Maria Mydlarska, kierownik Działu Dokumentacji Filmowej ECS, reżyserka ponad 50 filmów dokumentalnych.

Przed kamerą wystąpili przywódcy krajów i ruchów społecznych, m.in.: Lech Wałęsa – legendarny przywódca Solidarności, prezydent RP, Václav Havel – działacz opozycyjny, więzień polityczny, prezydent Czechosłowacji, a później Republiki Czeskiej, Żelju Żelew – działacz opozycyjny, pierwszy prezydent postkomunistycznej Bułgarii, Vytautas Landsbergis – przywódca ruchu Sąjūdis, prezydent Litwy, Siergiej Kowaliow – działacz opozycyjny, orędownik praw człowieka, więzień polityczny oraz Stanisłau Szuszkiewicz – przewodniczący parlamentu Białorusi i Leonid Krawczuk – pierwszy prezydent niepodległej Ukrainy, którzy podpisali z prezydentem Borysem Jelcynem deklarację o rozwiązaniu ZSRR. W filmie zobaczymy także Andrzej Wajda – reżyser nagrodzonego Oscarem i Timothy’ego Gartona Asha - brytyjskiego historyka, ekspert do spraw Polski i Centralnej Europy.

Reżyserem filmy jest Andrzej Titkow – scenarzysta, reżyser filmów dokumentalnych i fabularnych, poeta, laureat wielu nagród. Za scenariusz odpowiedzialni byli: Andrzej Titkow i Mirosław Chojecki, dawny opozycjonista, bohater wystawy stałej ECS.

Sława Ukraini! Symbole Niepodległości – wystawa w ECS

W Europejskim Centrum Solidarności w ramach Święta Wolności zainaugurowano także wystawę pt. „Symbole wolności Ukrainy”. Można ją oglądać w galerii Trap, która znajduje się na parterze, obok audytorium.

Choć Ukraina ma tysiącletnią historię i tradycję, dopiero pod koniec XX wieku uzyskała niepodległość. Polska i Ukraina to sąsiedzi w sercu Europy, ale wciąż zbyt mało o sobie wiemy. Na wystawie są ukazane symbole ukraińskiej niepodległości i jej nowoczesnej tożsamości.

- Symbole to nie tylko osoby i wydarzenia, ale również przedmioty i fakty. Wszystko to, co sprawia, że naród ukraiński się jednoczy, odczuwa dumę ze swego kraju i współobywateli, a teraz – zaatakowany przez rosyjskiego agresora – gotowy jest przelewać krew za wolność i demokrację. W obliczu wojny ukraińskie symbole, składające się na tożsamość narodową i kulturową, jak nigdy dotychczas potrzebują pielęgnowania – czytamy w opisie wystawy.

35 plansz pokazuje postacie i symbole, związane z dziejami Ukrainy, począwszy od listopada 1989 roku aż do wybuchu wojny 24 lutego. Są na nich pokazane zarówno przełomowe wydarzenia - takie jak uchwalenie Deklaracji Niepodległości Ukrainy, Pomarańczowa Rewolucja, Euromajdan, czy Mistrzostwa Europy w piłce nożnej - jak i ważne postacie: bracia Kliczko, Leonid Kadeniuk, pierwszy ukraiński kosmonauta, czy zabity ukraiński dziennikarz Heorhij Gongadze. Wydarzenia i ludzie układają się w kalejdoskop, w którym przeplatają się wydarzenia smutne i heroiczne, wzniosłe i oficjalne, z takimi, które budują ukraińską dumę jak zwycięstwo Dżamali w konkursie Eurowizji 2016. Nie zabrakło też odniesień do największej katastrofy jądrowej XX wieku, czyli awarii reaktora w Czarnobylu. Wystawa przypomina, że to właśnie niepodległa Ukraina zbudowała skuteczny betonowy sarkofag, chroniący przed jego promieniowaniem.

Wystawa jest dostępna nieodpłatnie, w godzinach otwarcia budynku ECS (w dni powszednie 10-19, w weekendy 10-20), w galerii Trap.

Spacery subiektywne po wystawie stałej ECS
W sobotę 4 czerwca odbywały się także cztery subiektywne spacery po wystawie stałej ECS. Przewodnikami były osoby, które były uczestnikami historycznych wydarzeń i działały w środowisku antykomunistycznym. 

Po ekspozycji stałej ECS oprowadzali prezes Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego, poseł z listy Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego w 1989 r. Jan Wyrowiński; doradczyni wicemarszałka Senatu Bogdana Borusewicza Małgorzata Gładysz; dziennikarz telewizyjny i radiowy Wojciech Suleciński oraz pierwszy dyrektor oddziału IPN w Gdańsku oraz poseł dwóch kadencji Edmund Krasowski. 

Podsumowanie Gdańskich Lekcji Obywatelskich

Pośród poruszanych tematów w czasie Święta Wolności znajdzie się także podsumowanie pilotażowego programu Gdańskich Lekcji Obywatelskich.

Program Gdańskich Lekcji Obywatelskich został zainaugurowany w październiku 2021 roku. Kluczowym jego aspektem jest przedstawienie informacji dotyczących współczesnych wyzwań społecznych oraz politycznych w Polsce i na świecie. Promowanie kultury dialogu między różnymi środowiskami ideowymi, politycznymi, wyznaniowymi, światopoglądowymi. To także możliwość zaproponowania praktycznych rozwiązań dla budowania Polski demokratycznej i obywatelskiej, poczynając od najbliższego otoczenia. Polski, będącej częścią demokratycznego europejskiego ekosystemu.

Nad scenariuszami lekcji pracowali nauczyciele gdańskich szkół, będący uczestnikami programu Kreatywna Pedagogika. Przygotowano 24 scenariusze lekcji na każdym poziomie edukacyjnym - od przedszkola po klasy szkół ponadpodstawowych. Scenariusze zostały przygotowane w takich sposób, by każdy, kto chce taką lekcję poprowadzić, mógł skorzystać z materiałów.

Do pilotażu, który zakończył się 4 czerwca zgłosiło się ponad 60 szkół i przedszkoli, ponad 80 nauczycieli wyraziło chęć poprowadzenia lekcji, a ponad 7 000 uczniów i przedszkolaków wzięło w nich udział.

Pierwszy rok Studium Obywatelskiego im. Pawła Adamowicza

- Kolejną okazją do świętowania i podsumowania jest pierwsza rocznica funkcjonowania Studium Obywatelskiego imienia Pawła Adamowicza. Chcemy podsumować rok istnienia tej inicjatywy. Dzisiaj to już kilkudziesięciu absolwentów różnych kierunków, którzy – mam nadzieję – będą również służyć poprawie życia publicznego w Polsce – mówiła podczas konferencji zapowiadającej wydarzenie Aleksandra Dulkiewicz, prezydent Gdańska.

Przesłaniem powstania Studium Obywatelskiego jest działanie na rzecz konsolidowania wspólnoty lokalnej, miejskiej, regionalnej, państwowej oraz propagowanie rzetelnej wiedzy o idei europejskiej. Celem Studium jest ukazywanie roli Unii Europejskiej w rozwoju samorządu, propagowanie idei pomocniczości oraz efektywnego zarządzania.

Gala wręczenia Nagród Prezydenta Miasta Gdańska im. Lecha Bądkowskiego

W niedzielę, 5 czerwca o godz. 12.00 na scenie głównej Strefy Społecznej przy Europejskim Centrum Solidarności, odbędzie się uroczysta gala wręczenia Nagród Prezydenta Miasta Gdańska im. Lecha Bądkowskiego. Nagrody za 2021 rok przyznane zostaną w trzech kategoriach dla: Organizacji Pozarządowej, Gdańskiego Społecznika i Darczyńcy Roku. Podczas gali wystąpi Chór Kameralny DISCANTUS pod kierownictwem Sławomira Bronka.

Więcej o nagrodach można przeczytać w komunikacie: Kto otrzyma nagrodę im. Lecha Bądkowskiego?

Wydarzenia kulturalne

W ramach obchodów Święta Wolności i Praw Obywatelskich swoją ofertę przygotowały także instytucje kultury. 

Gdańska Galeria Miejska

Horyzont Zdarzeń

• Artystka: Joanna Rajkowska
• Godziny otwarcia: 12.00 – 19.00
• Gdańska Galeria Miejska 2, ul. Powroźnicza 13/15 Gdańsk

Ulica Słabości

• Artystka: Lesia Pcholka (rezydenta ICORN)
• Gdańska Galeria Güntera Grassa, ul. Szeroka 37 Gdańsk
• Godziny otwarcia: 12.00 – 19.00

CSW Łaźnia

Moje Stulecie

• Artysta: Enrique Ježik
• Godziny otwarcia: 12.00 – 20.00
• CSW Łaźnia 2, ul. Strajku Dokerów 5 Gdańsk

Labriego

• Artysta: Rosemberg Sadoval
• Godzny otwarcia: 12.00 – 20.00
• Miejsce: Centrum Sztuki Współczesnej Łaźnia 1, ul. Jaskółcza 1 Gdańsk

Nadbałtyckie Centrum Kultury

Wystawa fotografii Ranne ptaki są nieufne

• Artyści: Dyba&Lach
• Godziny otwarcia: 10.00-18.00
• Miejsce: Nadbałtyckie Centrum Kultury, Ratusz Staromiejski ul. Korzenna 33/35 Gdańsk

33 lat od przełomowego wydarzenia

Pierwsze częściowo wolne wybory do Sejmu oraz całkowicie wolne wybory do Senatu, po II wojnie światowej, odbyły się w naszym kraju 4 czerwca 1989 roku. W ich wyniku utworzono rząd z pierwszym niekomunistycznym premierem, którym został Tadeusz Mazowiecki. Czerwcowe wybory zapoczątkowały upadek komunizmu w Polsce, a także w państwach Europy środkowo-wschodniej.

Zasady, według których odbyły się wybory parlamentarne 4 czerwca 1989 r., zwane także kontraktowymi, zostały ustalone podczas obrad Okrągłego Stołu z udziałem władz komunistycznych oraz przedstawicieli “Solidarności”. 

W 460-osobowym Sejmie 65 procent miejsc przypadło kandydatom Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej oraz członkom satelickich ugrupowań - Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego i Stronnictwa Demokratycznego, a pozostałe 35 procent składu izby niższej parlamentu mogli zająć przedstawiciele opozycji antykomunistycznej oraz bezpartyjni. Rywalizacja do nowo utworzonego, 100-osobowego Senatu, przebiegała już w sposób całkowicie wolny i w pełni demokratyczny. 

Komitet Obywatelski „Solidarność” zdobył 99 miejsc w Senacie i wszystkie 161 mandatów w Sejmie, o które rozgrywała się walka wyborcza. 

Wybory z czerwca 1989 r. doprowadziły do powstania, pierwszego po II wojnie światowej rządu, na czele z niekomunistycznym premierem, Tadeuszem Mazowieckim. W skład jego gabinetu weszli przedstawiciele opozycji solidarnościowej, ale też członkowie PZPR, ZSL i SD.