Andrzej Gierszewski
Muzeum Gdańska
Marta Formella
Urząd Miejski w Gdańsku
Data publikacji 13:00
W międzynarodowym gronie o gdańskiej kulturze carillonowej
W Uniejowie trwa dwudniowa międzynarodowa konferencja „Dziedzictwo kulturowe: Szanse i wyzwania dla samorządów”. Głos w sprawie wpisu gdańskich carillonów na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości UNESCO przedstawił Krzysztof Adamczyk, zastępca dyrektora Biura Prezydenta ds. Kultury.
– Już pierwszy dzień konferencji i przedstawione przez prelegentów doświadczenia przy ubieganiu się o wpis na listę UNESCO pokazuje jak ważna jest współpraca samorządu z depozytariuszami. Miasto Gdańsk w dalszym ciągu wspierać będzie starania o ujęcie prawie pięciusetletniej tradycji muzycznej Gdańska na Reprezentatywnej Liście Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego Ludzkości UNESCO – mówi Krzysztof Adamczyk z Urzędu Miejskiego w Gdański, zastępca Dyrektora Biura Prezydenta ds. Kultury.
Konferencja europejskich samorządowców jest okazją do wymiany doświadczeń oraz prezentacji dobrych praktyk w zakresie współpracy depozytariuszy z samorządem terytorialnym przy przygotowywaniu wniosku, zarówno na listę krajową, jak i światową. Spotkanie ma stanowić także impuls do dyskusji związanej z wykorzystaniem dziedzictwa kulturowego jako czynnika wpływającego na rozwój samorządów. Gdańska kultura carillonowa pod koniec 2020 roku uzyskała wpis na Krajową Listę Dziedzictwa Niematerialnego. Decyzję Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego uroczyście ogłoszono w październiku 2021 roku na gali w Książu.
Organizatorami wydarzenia są Narodowy Instytut Samorządu Terytorialnego oraz Urząd Miasta Uniejowa.
Uzyskanie wpisu na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości UNESCO leży wyłącznie w gestii komitetu organizacji. Rekomendacje do wpisu na listę składają odpowiedni przedstawiciele władz państwowych. W przypadku Rzeczpospolitej Polskiej jest nim podsekretarz stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Generalny Konserwator Zabytków. List intencyjny został przekazany w lutym ubiegłego roku przez carillonistkę miejską, Monikę Kaźmierczak z Muzeum Gdańska.
Czym jest Lista Reprezentatywna UNESCO?
Lista reprezentatywna niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości (ang. Representative List of the Intangible Cultural Heritage of Humanity) to lista prowadzona przez UNESCO w celu wyróżnienia na arenie światowej wybranych zjawisk z zakresu dziedzictwa niematerialnego i związanych z nim przestrzeni kulturowych. Odnosi się ona do współcześnie praktykowanych zjawisk kulturowych przekazywanych z pokolenia na pokolenie:
- tradycje i przekazy ustne, w tym język jako nośnik niematerialnego dziedzictwa kulturowego;
- sztuki widowiskowe i tradycje muzyczne;
- zwyczaje, obyczaje i obchody świąteczne;
- wiedza o przyrodzie i wszechświecie oraz związane z nią praktyki;
- umiejętności związane z tradycyjnym rzemiosłem..
Na mocy Art. 31 pkt. 1. Konwencji w 2008 roku na Listę wpisano 90 zjawisk, które przed uchwaleniem Konwencji były proklamowane Arcydziełami Ustnego i Niematerialnego Dziedzictwa Ludzkości.. UNESCO prowadzi także listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego wymagającego pilnej ochrony oraz rejestr najlepszych praktyk w celu ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego. W 2020 roku na 3 listach wpisane były 584 elementy ze 131 krajów.
Gdańskie carillony. Wizytówka lokalnego dziedzictwa niematerialnego
Choć kolebką carillonów są Niderlandy, to instrumenty te w Gdańsku pojawiły się stosunkowo szybko, bo już w 1561 roku. Pierwszy utwór, w trybie automatycznym, został wykonany z wieży Ratusza Głównego Miasta z okazji zamontowania na jego iglicy posągu Zygmunta Augusta. Do 1945 roku tradycja gry carillonowej była przekazywana w sposób ciągły, przy czym repertuar utworów wykonywany przez automat albo – w późniejszych czasach – opłacanego ze środków Rady Miasta carillonistę miejskiego.
Dzisiaj czynne są trzy instrumenty: carillon w wieży kościoła św. Katarzyny, w wieży Ratusza Głównego Miasta oraz carillon mobilny „Gdańsk”. Gdańsk jest jedynym miastem w Polsce, które posiada instrumenty w stanie umożliwiających regularne koncerty. Latem każdego roku odbywa się Gdański Festiwal Carillonowy, a w weekendy odbywają się regularne koncerty z wież Ratusza Głównego Miasta oraz kościoła św. Katarzyny, gdzie mieści się Muzeum Nauki Gdańskiej. Zamawiane są też nowe utwory, np. w 2022 roku utwory carillonowe, zamówione przez Muzeum Gdańska, zostały dostrzeżone przez Akademię Fonograficzną i nominowane do nagrody muzycznej Fryderyk w kategorii Album Roku – Recital Solowy.
