Kiedy odpowiedzialność producentów za opakowania towarów? - Referat Prasowy Urzędu Miejskiego w Gdańsku

Samorządy od dłuższego czasu domagają się, aby odpowiedzialność za gospodarowanie odpadami brali na siebie także producenci opakowań i towarów. Opakowania stanowią aż blisko połowę śmieci komunalnych, a ciężar ponoszenia kosztów ich odbioru i zagospodarowania przerzucany jest na mieszkańców miast i gmin. Co więcej Unia Europejska zobowiązała Państwa Członkowskie do wprowadzenia w życie przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych, niezbędnych do wykonania dyrektywy ROP do 5 lipca 2020 r. Mieszkańcy miast i gmin nadal czekają na polską ustawę.

- Ustawa wprowadzająca do polskiego porządku prawnego powinna obowiązywać od 523 dni – mówi Piotr Grzelak, zastępca prezydenta Gdańska i przewodniczący Zespołu Koordynacyjnego UMP ds. Odpadów Komunalnych. - To bardzo ważne, aby rozszerzona odpowiedzialność producentów w końcu została wprowadzona do polskiego prawa, ponieważ tylko w ten sposób będziemy mogli podejmować i promować proekologiczne postawy – dodaje.

Obecnie w wielu sklepach konsumenci mają bardzo mały wybór w jakich opakowaniach kupują dany produkt. Przykładowo mleko pakowane jest najczęściej w plastikowych butelkach lub tzw. tetrapak, czyli wielomateriałowe opakowanie, którego recykling jest kosztowny i zużywa bardzo dużo energii. Konsumenci mają ograniczone możliwości kupowania produktów na wagę. Kiszone ogórki, kiszona kapusta, warzywa czy owoce coraz powszechniej sprzedawane są w jednostkowych opakowaniach, często wielomateriałowych, trudnych do poddania recyclingowi.

To wszystko może się zmienić, ale wymaga wprowadzenia rozszerzonej odpowiedzialności producentów. Obciążenia – często wielkich korporacji – odpowiedzialnością za produkcję śmieci i kosztami ich recyklingu czy utylizacji.

- Jacek Ozdoba, Wiceminister Klimatu i Środowiska, który wielokrotnie potrafił wnosić projekty ustaw w obronie jednostkowych interesów mieszkańców Warszawy, jak widać obawia się wystąpić przeciwko korporacjom. Boi się uderzyć w ich interesy wprowadzając do polskiego porządku prawnego przepisy o rozszerzonej odpowiedzialności producentów – mówi Michał Sztybel, zastępca prezydenta Bydgoszczy. – W konsekwencji wszystkie koszty związane z gospodarowaniem odpadami ponoszą mieszkańcy miast i gmin. 

Rozszerzona odpowiedzialność producenta spowodowałaby, że część kosztów związanych z gospodarowaniem odpadami ponosiłyby korporacje i inne firmy wprowadzające na rynek swoje produkty w może atrakcyjnych, ale absolutnie nie ekologicznych opakowaniach. Brak ustawy o ROP powoduje, że za utylizację i recykling takich opakowań płacą – z własnej kieszeni – mieszkańcy miast i gmin.

- Na dzisiejszym posiedzeniu Zespołu Koordynacyjnego UMP ds. Odpadów Komunalnych przyjęliśmy dziesięć najważniejszych i najpilniejszych postulatów dotyczących przebudowy systemu gospodarowania odpadami komunalnymi w Polsce – mówi Olga Goitowska, zastępca dyrektora Wydzialu Gospodarki Komunalnej UM w Gdańsku. – Oto one:

1. Przyspieszenie prac rządu nad projektem zmian ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi oraz nad rozporządzeniami wykonawczymi.
2. Wprowadzenie zasad regulujących ekoprojektowanie, w tym stworzenie systemu premiująco - sankcyjnego.
3. Wdrożenie instrumentów prawnych inicjujących wzrost poziomu wykorzystania surowców wtórnych w produkcji opakowań (m.in. wszystkich tworzyw sztucznych, makulatury i szkła).
4. Przeznaczenie środków z ROP, pozostających w dyspozycji NFOŚiGW na budowę lub rozbudowę instalacji recyklingowych.
5. Po uchwaleniu ustawy, przedstawienie założeń również dla produktów.
6. Zmiana sposobu podziału opakowań z „domowe i inne” na zapewniający szczelność systemu i stabilność wpływu z opłaty, tj. na opakowania jednostkowe, zbiorcze i transportowe.
7. Wprowadzenie takiego sposobu podziału środków z ROP, który promowałby gminy kładące nacisk na jakość selektywnej zbiórki odpadów.
8. Zachowanie przewidzianej w projekcie ustawy roli Organizacji Odpowiedzialności Producenta, bazującej na decyzyjności gmin w zakresie organizacji systemów.
9. Obowiązkowe uzależnienie stawek opłaty opakowaniowej od możliwości ponownego wykorzystania surowca, z którego wytworzone jest opakowanie.
10. Potraktowanie opłaty opakowaniowej jako instrumentu ograniczającego produkcję zbędnych opakowań.

ROP, czyli rozszerzona odpowiedzialność producentów to zestaw obowiązków nakładanych na producentów wprowadzających na rynek opakowania lub produkty w opakowaniach. Celem ROPu jest zwiększenie odpowiedzialności producentów za to, co się dzieje z opakowaniami po ich użyciu. Ma to prowadzić do ograniczenia ilości odpadów opakowaniowych trafiających do obiegu. Z kolei te trafiające do obiegu, powinny nadawać się do recyclingu lub ponownego wykorzystania w myśl zero waste.