Tramwaj i wystawa w setną rocznicę urodzin - Referat Prasowy Urzędu Miejskiego w Gdańsku

Zgodnie z gdańską tradycją, nowym tramwajom nadawane są imiona zasłużonych dla naszego miasta postaci. Od dziś mamy już 73 takie tramwaje. Do grona ich patronów dołączył właśnie Marian Kołodziej – wybitny scenograf teatralny i filmowy. To nie jedyna forma upamiętnienia artysty. Muzeum Narodowe w Gdańsk zaprasza do Pałacu Opatów na wystawę „Marianowi Kołodziejowi w setną rocznicę urodzin”. W sobotę, 13 listopada o godz. 13.00 odbędzie się oprowadzanie kuratorskie po wystawie.

Marian Kołodziej – Honorowy Obywatel Miasta Gdańska, postać, która na stałe wpisała się w historię naszego miasta. To jemu zawdzięczamy dwa absolutnie zjawiskowe ołtarze papieskie i ponad 200 scenografii teatralnych i filmowych. Gdyby żył, w tym roku obchodziłby swoje setne urodziny. Trudno o lepszy moment, aby przypomnieć sylwetkę tego wyjątkowego twórcy. Dlatego komisja do spraw imion i wizerunków gdańskich tramwajów rekomendowała, a Aleksandra Dulkiewicz, prezydent Gdańska pozytywnie zaopiniowała kandydaturę Mariana Kołodzieja na patrona jednego z najnowszych gdańskich tramwajów. Dzięki temu, nowoczesny, dwukierunkowy tramwaj Pesa Jazz Duo o numerze bocznym 1079 od dziś nosi jego imię. W uroczystości, podczas której odsłonięto, zdobiący burtę tramwaju napis, przedstawiający imię i nazwisko patrona, wzięli udział przedstawiciele władz Gdańska oraz Sopotu. Nie zabrakło również reprezentantów gdańskich i pomorskich instytucji kultury, z którymi związany był Marian Kołodziej. Na pętli tramwajowej na Chełmie pojawili się też członkowie rodziny patrona, w tym jego syn Marek wraz z żoną.

- Dziękuję w imieniu swoim i najbliższych władzom Gdańska, że uhonorowały naszego tatę w taki właśnie sposób – nadając imię temu wspaniałemu tramwajowi. Chciałem zapewnić, że my bardzo cenimy i jesteśmy wdzięczni zarówno gdańszczanom, jak i władzom miasta, że pamiętają już od lat o naszym tacie. Wspomniane tu było o jego honorowym obywatelstwie – my to pamiętamy. Pamiętamy również o tytule Gdańszczanina Roku. Pamiętamy o ulicy Mariana Kołodzieja. Pamiętamy o tablicy na jednej z kamienic przy ulicy Mariackiej, gdzie tata przez wiele lat mieszkał i tworzył – mówił Marek Kołodziej.

- Mam nadzieję, że pasażerowie wsiadający do tego tramwaju będą zawsze uśmiechnięci, weseli i że ten tramwaj zawsze bardzo szczęśliwie i bezpiecznie dowiezie ich do celu – dodawał syn patrona.

Tramwaj im. Mariana Kołodzieja

Podczas dzisiejszej uroczystości, władze Gdańska reprezentował Piotr Grzelak, zastępca prezydenta ds. zrównoważonego rozwoju. W swoim przemówieniu nawiązała do jednego z największych dzieł Mariana Kołodzieja - ołtarza, który stanął na gdańskiej Zaspie podczas spotkania z papieżem w 1987 roku.

- Choć prawdopodobnie dziełem jego życia był cykl prac odwołujących się do wojennych przeżyć obozowych, to dla nas, gdańszczan w sposób szczególny przemawiać będzie symbolika monumentalnego okrętu na gdańskiej Zaspie, jednego z dwóch ołtarzy papieskich, chyba jednego z najpiękniejszych na szlaku papieskich pielgrzymek. Okręt, owoc twórczości Mariana Kołodzieja oraz pracy gdańskich robotników. Okręt, który wypłynął z gdańskiej Zaspy, a słowa na nim wypowiedziane zmieniły Europę. Dziś te słowa wracają do nas – podkreślał podczas uroczystości prezydent Piotr Grzelak.

- Niech ten tramwaj, któremu nadajemy dziś imię, przypomina o pięknym życiu pięknego człowieka, honorowego obywatela Miasta Gdańska, Mariana Kołodzieja – dodał zastępca prezydent Gdańska.

Od urodzenia miał w ręku ołówek

Marian Kołodziej przez wiele lat współpracował z Muzeum Narodowym w Gdańsku, przekazywał Działowi Teatralnemu swoje prace, uczył aranżacji, opanowania przestrzeni, pomagał przy tworzeniu wystaw, które wciągały i zaskakiwały zwiedzających.

W roku jego setnych urodzin w Pałacu Opatów − miejscu, z którym był przez wiele lat związany, odbywa się wystawa zatytułowana „Marianowi Kołodziejowi w setną rocznicę urodzin”. Celem wystawy jest przypomnienie sylwetki tego znakomitego scenografa, rysownika, niezwykłego człowieka oraz pokazanie części prac, które zostawił. W uroczystości nadania tramwajowi imienia Mariana Kołodzieja wzięła udział Małgorzata Abramowicz, kuratorka wystawy.

- Dzięki dzisiejszej uroczystości Marian Kołodziej będzie przemierzał swoje ukochane miasto, które wybrał i którego od 1950 roku nigdy na dłużej nie opuścił. A dzięki temu tramwajowi, dzięki ulicy na Ujeścisku nazwanej jego imieniem, dzięki pozostawionym w muzeum narodowym pracom, dzięki rzeźbom z ołtarza papieskiego, które znajdują się w Sanktuarium Matki Bożej Brzemiennej w Matemblewie, dzięki filmom i książkom, o nim i jego twórczości – my gdańszczanie, mam taką nadzieję, nigdy nie zapomnimy. O tym niezwykłym człowieku o nieco ironicznym uśmiechu. Honorowym Obywatelu naszego miasta – podkreślała Małgorzata Abramowicz.

– 12 grudnia 1997 roku podczas nadania Kołodziejowi tytułu Honorowego Obywatela Miasta Gdańska, Kazimierz Kutz ogłosił, że Marian Kołodziej jest świętym. Aktorzy Teatru Wybrzeże wyśpiewali wtedy słowami Lucyny Legut, że „Pan Jezus na sianku zrodził się w stajence. Kołodziej z paletą na świat przyszedł w ręce”. Nie wiem, czy Kołodziej jest święty, ale wiem na pewno, że poza paletą od urodzenia miał w ręku ołówek i że był wspaniałym artystą i niezwykłym człowiekiem. Dla mnie i całego działu teatralnego MNG stał się mistrzem i nauczycielem – najważniejszą osobą, jaką spotkaliśmy w życiu zawodowym – mówiła Małgorzata Abramowicz.

Teatr był jego żywiołem

Ogromną część swojego zawodowego życia związał z Teatrem Wybrzeże. Większość stworzonych przez Kołodzieja scenografii wypełniała przestrzeń sceniczną tego właśnie teatru. Podczas dzisiejszej uroczystości głos zabrał Adam Orzechowski, dyrektor tej instytucji.

- Są jeszcze tacy aktorzy, tacy pracownicy, którzy pamiętają Mariana Kołodzieja. Pamiętają go jako wymagającego twórcę, który rzeczywiście dość bezwzględnie domagał się uznania własnej twórczości. Teatr jest o tyle trudny, że są w nim aktorzy, reżyserzy, kompozytorzy – tam powinno się znaleźć miejsce dla wszystkich – mówił Adam Orzechowski.

- Ja się bardzo cieszę, że jest już w Gdańsku kolejny tramwaj, który nosi imię człowieka teatru. Nie tak dawno tramwajowi zostało nadane imię Zbigniewa Cybulskiego, teraz Mariana Kołodzieja. Wierzę, że tych tramwajów będzie więcej. Ciszę się, że nasza instytucja jest źródłem takich talentów i miejscem, gdzie te talenty mogą się rozwijać – dodał Teatru Wybrzeże.

Coś więcej niż scenografia

Mariana Kołodzieja wspominał również Władysław Zawistowski. Dyrektor Departamentu Kultury Urzędu Marszałkowskiego, mówiąc o twórczości Kołodzieja, odniósł się m.in. do jego niesamowitych realizacji scenicznych, z których jedna szczególnie zapadła w jego pamięć.

- To niewątpliwie był niezwykły człowiek i niezwykły artysta. Jam mam poczucie, że Marian Kołodziej był przede wszystkim mistrzem scenografii. Był człowiekiem teatru. To, co robił w teatrze to nie było tylko ilustrowanie na scenie dzieła dramaturga i reżysera. To było coś więcej. Na premierze spektaklu „W mrokach złotego pałacu, czyli Bazylissa Teofanu” było tak, że w momencie, kiedy podniosła się kurtyna, najpierw zaparło wszystkim dech w piersiach, a potem rozległy się rzęsiste oklaski. Zanim jeszcze zaczęło się przedstawienie, zanim padło pierwsze słowo ze sceny już był ten niesamowity aplauz dla tego obrazu, który stworzył Marian Kołodziej. Widziałem coś takiego raz w życiu – wspominał Władysław Zawistowski, dyrektor Departamentu Kultury Urzędu Marszałkowskiego.

Marian Kołodziej 1921- 2009

Artysta plastyk, scenograf teatralny i filmowy. Twórca dwóch ołtarzy papieskich. Dziełem jego życia jest cykl prac odwołujących się do wojennych przeżyć obozowych. Honorowy obywatel Gdańska i wielokrotnie nagradzany twórca.

Jako 19-latek na pięć lat trafił do obozów koncentracyjnych, pierwszym był Auschwitz (numer obozowy 432). Rysował przemycane na Zachód plany obozu, za co został skazany na śmierć, ocalał dzięki pomocy współwięźnia. Ukończył Wydział Scenografii Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Od 1950 roku był zaangażowany w teatrze Wybrzeże w Gdańsku, gdzie pracował do emerytury. Zrealizował ok. 200 scenografii w teatrach dramatycznych oraz operowych w Polsce i za granicą. Opracował scenografie i kostiumy do 32 filmów. Był twórcą dwóch ołtarzy papieskich: monumentalnego okrętu na gdańskiej Zaspie (1987) i pejzażu sakralnego na sopockim hipodromie (1999). „Klisze pamięci. Labirynty Mariana Kołodzieja”, najważniejsza jego realizacja odwołująca się do doświadczeń obozowych, na stałe eksponowane są w Centrum św. Maksymiliana w Harmężach koło Oświęcimia. Prochy artysty spoczęły w podziemiach franciszkańskiego kościoła w Harmężach. Jego imię nosi ulica w gdańskiej dzielnicy Ujeścisko-Łostowice, a na ścianie domu przy ul. Mariackiej 11/13, gdzie niemal 40 lat mieszkał i tworzył, znajduje się pamiątkowa tablica.