Rating Fitcha dla Gdańska. Sytuacja stabilna, ocena A- - Referat Prasowy Urzędu Miejskiego w Gdańsku

Perspektywa stabilna – tak w skrócie agencja Fitch ocenia miasto Gdańsk po przeprowadzonym audycie. To oznacza, że samorząd jest wiarygodny jako kredytobiorca, a sytuacja finansowa miasta jest stabilna. Tegoroczna ocena jeszcze nie uwzględnia skutków wprowadzenia Polskiego Ładu, a te mogą być dla samorządu sporym obciążeniem.

- Odpowiedzialność za miasto, to przede wszystkim odpowiedzialne gospodarowanie naszymi wspólnymi finansami, bo przecież budżet Gdańska składa się z podatków gdańszczanek i gdańszczan – mówi Aleksandra Dulkiewicz, prezydent Gdańska. - Pandemia mocno pokrzyżowała plany inwestycyjne i wydatki bieżące, zarówno w sektorze prywatnym, ale także publicznym. Już na początku pandemii zaleciłam moim współpracownikom uważne kontrolowanie niemal każdego wydatku. Zależało nam na utrzymaniu w ryzach finansów miasta i rating Fitcha potwierdza, że to nam się udało.

Polski Ład – niepewność dla samorządów

We wrześniu 2021 roku władze centralne ogłosiły propozycję reform pod nazwą „Polski Ład”, co wprowadziło element niepewności co do stabilności finansowej jednostek samorządu terytorialnego. „Polski Ład” to pakiet reform wprowadzający między innymi zmiany w prawie podatkowym, które mogą drastycznie ograniczyć dochody gmin z tytułu udziałów w podatku od osób fizycznych, co może spowodować pogorszenie ich zdolności kredytowej. Jednakże, z uwagi na trwający proces legislacyjny, nie jest jeszcze jasne, jaki ostateczny kształt przyjmą przedmiotowe reformy.

- Ponadto, całkowity wpływ wprowadzanych zmian będzie zależał także od działań kompensujących powstałe ubytki w dochodach JST, zarówno po stronie władz centralnych, jak i budżetów lokalnych, w związku z czym nie uwzględniliśmy powyższych zmian w naszych obecnych scenariuszach ratingowych – pisze we wstępie agencja Fitch.

Gdańsk, stolica województwa pomorskiego, jest największym i najbogatszym miastem w województwie, z dobrze rozwiniętą gospodarką lokalną. Wraz z sąsiednimi miastami Gdynią i Sopotem tworzy dużą konurbację liczącą ponad 751 000 mieszkańców (źródło: Główny Urząd Statystyczny). Produkt Regionalny Brutto (PRB) na mieszkańca konurbacji trójmiejskiej w 2018 roku wynosił ponad 82 360 zł (szósty spośród 73 podregionów na podstawie ostatnich dostępnych danych) i był o 49% wyższy od średniej krajowej. W odróżnieniu od większości miast w Polsce ludność Gdańska rośnie (470 805 na koniec 2020 roku) z uwagi na dodatnie saldo migracji oraz dodatni przyrost naturalny (odpowiednio 6,5 i 1 na tysiąc mieszkańców na koniec 2019 roku).

Stabilność dochodów – Ocena „Średnia”

Stabilność dochodów Gdańska Fitch ocenia jako „średnią”. W ocenie zostały wzięte pod uwagę stabilne źródła dochodów i perspektywy ich wzrostu zgodnie z dynamiką wzrostu gospodarczego Polski. Dochody podatkowe Gdańska w 2020 roku stanowiły ponad 46% dochodów operacyjnych Miasta i są one w sposób umiarkowany podatne na zmiany wynikające z przebiegu cyklu gospodarczego. Podatek dochodowy od osób fizycznych stanowił ponad 26% dochodów operacyjnych, a podatki lokalne ponad 16%, natomiast udział podatku dochodowego od osób prawnych, który jest bardziej podatny na wahania, stanowił niewiele ponad 3% dochodów operacyjnych Miasta. Transfery bieżące stanowiły w 2020 roku prawie 40% dochodów operacyjnych, w tym większość to głównie transfery z budżetu państwa (Polska: „A-”/Perspektywa Stabilna). Transfery te nie podlegają uznaniowości, gdyż większość jest zdefiniowana przez prawo. Fitch zakłada, że Gdańsk pozostanie miastem atrakcyjnym zarówno dla inwestorów, jak i mieszkańców, co powinno pozytywnie wpłynąć na rozwój zdywersyfikowanej bazy podatkowej.

„Piątka Kaczyńskiego” już obniża dochody miast

W 2020 roku negatywny wpływ na dochody Miasta miały decyzje rządu w zakresie obniżenia stawek PIT, w wyniku których dochody podatkowe Gdańska z tego tytułu spadły o 2,9% do 932 mln zł, gdy w latach 2015-2019 rosły one średnio 10% rocznie. Na dochody Miasta wpłynęła również pandemia oraz wprowadzone ograniczenia w zakresie przemieszczania się ludności oraz prowadzenia działalności gospodarczej (ang. lockdown), na skutek których wpływy Miasta ze sprzedaży biletów komunikacji miejskiej spadły o 32% do około 83 mln zł w 2020 roku. Pandemia wpłynęła także na obniżenie wpływów z tytułu CIT (19%), podczas gdy wpływy z tytułu podatku od czynności cywilno-prawnych wzrosły o 2%, pomimo recesji.

Zdolność do zwiększania dochodów – Ocena „Słaba”. Miasto ograniczone przepisami centralnymi

Zdolność Miasta do generowania dodatkowych dochodów w sytuacji pogorszenia się koniunktury gospodarczej oceniamy jako „słabą” (tak jak w przypadku większości miast w Polsce ocenianych przez Fitch). Stawki podatków dochodowych oraz wysokość transferów bieżących z budżetu państwa są ustalane przez władze centralne. Gdańsk ma ograniczoną elastyczność w zakresie ustalania stawek podatków lokalnych (stanowiących ponad 16% dochodów operacyjnych w 2020 roku), gdyż górne limity stawek podatkowych są określane w regulacjach krajowych. W naszej ocenie, dodatkowe wpływy z tytułu podwyższenia przez Miasto stawek podatków i opłat lokalnych stanowiłyby mniej niż 50% potencjalnego ubytku dochodów.

Stabilność wydatków – Ocena „Średnia”

Miasto utrzymuje wzrost wydatków operacyjnych pod umiarkowaną kontrolą. Fitch ocenia stabilność wydatków, podobnie jak większości pozostałych ocenianych miast w Polsce, jako „średnią”. Główne zadania Miasta nie są w większości podatne na zmiany koniunktury gospodarczej i dotyczą głównie wydatków na oświatę, transport publiczny, gospodarkę komunalną, administrację, gospodarkę mieszkaniową, kulturę, sport oraz bezpieczeństwo publiczne, jak również świadczeń rodzinnych zleconych i finansowanych przez budżet państwa.

Możliwość dostosowywania wydatków - Ocena „Mocna”

Wydatki na obligatoryjne zadania Miasta obejmujące oświatę, opiekę społeczną, administrację, bezpieczeństwo publiczne i świadczenia w dziale rodzina są sztywne i stanowią tylko około 65% wydatków operacyjnych. Dodatkowo, Miasto świadczy na rzecz mieszkańców liczne usługi nienależące do zadań obligatoryjnych (wydatki operacyjne są przeciętnie o 36% wyższe niż w miastach na prawach powiatu, o najniższych wydatkach na mieszkańca), które w razie potrzeby mogą być ograniczone.

Wydatki nieobligatoryjne to takie, które samorząd sam wypracowuje, np. dodatkowe zajęcia w szkołach, pełne finansowanie komunikacji miejskiej dla dzieci i młodzieży, czy miejski program in-vitro.

Na zmianę ratingu w przyszłym roku może mieć wpływ obniżenie (lub podwyższenie) ratingu Polski, a także wprowadzenie (lub nie) zmian w prawie w ramach Polskiego Ładu.